Soorten en nekwervels

Zwanen bestaan wereldwijd in zeven soorten. In Nederland leven drie soorten, de knobbelzwaan, de wilde zwaan en de kleine zwaan. De wilde en de kleine zwaan zijn hier alleen in de winter. Het zijn trekvogels.

In de zomer logeren ze in Scandinavië en Rusland. Als het daar kouder wordt, vliegen ze naar warmere gebieden om te overwinteren, onder andere in Nederland.

De knobbelzwaan leeft altijd in Nederland. Het is een standvogel.

Nu de leuke weetjes. De watervogel heeft ruim drie keer zoveel nekwervels heeft als een mens, wel 23 tot 25 en wij hebben er zeven. Met hun lange nek kunnen ze ook makkelijk tot wel een meter diep onder water komen. Ze eten waterplanten en soms ook kleine visjes. Als er ‘s winters al ijs op sloten en plassen ligt, lust de zwaan ook gras.

In het wild kunnen zwanen twintig jaar oud worden. In gevangenschap kunnen ze hun vijftigste verjaardag vieren, mits ze goed verzorgd worden. Het komt echter zelden voor dat zwanen zo bejaard worden.

Op de snelweg

Zwanen kunnen een snelheid van 95 kilometer per uur halen. Hun gewicht maakt een flinke aanloop van een aantal meters nodig om in de lucht te komen. Een zwaan kan zo’n twaalf kilo wegen. Het is niet zo eenvoudig om met dat zware lijf op te stijgen. Daar heeft de zwaan het volgende op gevonden. Hij stijgt op vanaf het water. Eerst slaat hij snel met zijn vleugels op en neer. Dan rent hij over het water. Als hij genoeg vaart heeft gemaakt, komt hij los van het water. Hij trekt zijn poten in en stopt ze onder zijn staartveren. Een vliegende zwaan houdt zijn lange hals helemaal recht. Wil de zwaan landen, dan zoekt hij het water weer op.

Hij gaat eerst laag vliegen en als hij laag genoeg is, strekt hij zijn poten voor zich uit en spant zijn vleugels. Zo remt hij af. Ligt de zwaan weer stil, dan vouwt hij zijn vleugels in en glijdt hij rustig verder over het water.

Dus was het een briljante en nogal logische keuze van de KLM om de zwaan als symbool voor de luchtvaartmaatschappij de kiezen. Het reclamebureau stuurde een cameraploeg op pad dat geduldig wekenlang in de natuur filmde totdat de gewenste opnamen waren voltooid. De campagne werd een groot succes. Dat de KLM besloot om weer afscheid van de zwaan te nemen wordt in marketingkringen als een blunder van formaat gezien. Ook de enorme spanwijdte van de vleugels doet denken aan een imposant vliegtuig. Ze meten van 208 tot 238 centimeter.

Heel veel veren

Ik heb ze niet geteld, maar kenners beweren dat de zwaan 25.000 veren heeft. Volgens een oud bijgeloof zal een zwanenveer in je kussen ervoor zorgen dat je echtgenoot je trouw zal blijven.

Dat idee is ontstaan omdat zwanen hun leven lang trouw blijven aan elkaar. Ze blijven een leven lang onafscheidelijk. Als een mannetjeszwaan vier jaar oud is gaat hij op zoek naar een vrouwtje. Een keuze voor het leven.

Hoe romantisch is dat?

Jeugdzorg

In een zwanennestje liggen vijf tot zeven eieren. Het vrouwtje broedt bijna veertig dagen op het nest. Kom dan liever niet in de buurt, want het echtpaar beschermt het nest nogal agressief. Ze verdedigen hun nest door te sissen en met hun vleugels te slaan. Een zwaan heeft zoveel kracht in zijn vleugels dat hij een volwassen man een gebroken arm kan bezorgen.

Nadat de kuikens uit het ei kruipen kunnen ze al zien. Na een dag kunnen ze zwemmen en zoeken ze hun eigen eten. Ze blijven de eerste paar weken wel dicht bij hun moeder in de buurt. ’s Nachts slapen ze heel behaaglijk onder haar vleugels. De jonkies klimmen vaak op de rug van pappa voor een toertje over het water.

Overdag loert overal gevaar voor jonge zwaantjes. Ze zijn een smakelijke prooi voor roofvogels, reigers en snoeken. Uit een nest van vijf tot zeven kuikens, wordt er vaak maar één volwassen.

Als de jongen een half jaar oud zijn, kunnen ze voor zichzelf zorgen. De ouders jagen ze dan weg. In het voorjaar beginnen zij weer een nieuw nest. Jonge zwanen leven vaak in grote groepen.

Zwanen hebben dus geen jeugdzorg nodig. Ze zijn een lichtend voorbeeld voor volwassen mensen die moeite hebben om hun eigen leven in de rails te houden. Kijk daarom met respect naar de schoonheid van deze watervogels. Groet ze met een buiging.