Ruim tien jaar geleden keerde de wisent terug in de Nederlandse natuur. De eerste kudde werd uitgezet in de duinen van het Kraansvlak in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Daarna volgde de Veluwe en Schiermonnikoog staat in de planning. Dat is even wennen, want we waren de wisent al eeuwen kwijt. Ze leefden ooit van zuid Zweden tot aan noord Spanje en van Nederland tot diep in Rusland. In 1919 stierven de laatste exemplaren in Polen en ach jaar later in de Kaukasus. Dat er nu weer meer dan vijfduizend wisenten grazen is te danken aan de gelukkige omstandigheid dat er nog enkele in gevangenschap leefden die zich konden voortplanten. Toch is het nog steeds een bedreigde diersoort waar we zuinig op moeten zijn. De projecten om ze her en der uit te zetten is niet alleen een cadeau voor de natuur maar helpt ook om de wisent uit de gevarenzone te bevrijden.

Wistenten leven in halfopen bossen. Dat komt het landschap ten goede, want een halfopen bos is rijk aan een grote variatie aan planten en dieren. Daarin hebben de imposante grazers een belangrijke functie. Ze delen hun territorium met andere grazers en daarmee zorgen ze voor een geleidelijke overgangen van het bos naar stuiken en struweel en naar graslanden. Daarmee bedwingen ze snelgroeiende grassen, struiken en bomen en houden zo het evenwicht in stand. Daar maken soorten met doorns, stekels en bloemen graag gebruik van. Die soorten hebben baat bij het graasgedrag en werken zo samen met de wisenten om het landschap te verbeteren dankzij diversiteit.

Voedselrijkdom

Natuurorganisaties houden de kuddes nauwlettend in de gaten en doen voortdurend onderzoek naar hun gedrag en welbevinden. Ze snoeien de vegetatie en dankzij de mest ontstaan er kleine maar belangrijke verschillen in voedselrijkdom. Een ecosysteem dat de vruchtbaarheid van het landschap ten goede komt. Hun voetstappen en het schuren van de vacht langs de bomen en gewassen zorgt voor natuurlijk onderhoud. Ze baden zich graag in het zand en maken zo kleine open plakken die andere soorten weer uitbuiten om te kunnen groeien en voortbestaan. Met zo’n zandbad maken ze ondiepe kuilen. Dat zijn dan weer plekken waar talrijke insecten zich verzamelen en uitstekend gedijen. Dat schuren veroorzaakt open ‘wonden’ aan bomen die na verloop van tijd wegrotten waardoor nieuwe open plekken in het bos ontstaan. Die worden weer ingenomen door andere types plantengroei. De plekken waar de dieren in het zand woelen worden weer verbonden door wissels, het traject waarlangs de wisent trekt op zoek naar voedsel. Dat levert een netwerk van paadjes op met kort gras of kale grond dat het leefgebied aantrekkelijk maakt als biotoop. Die trektochten kunnen flinke afstanden betreffen. Ook dat heeft weer een voordeel. Zaden van planten reizen mee in de vacht dankzij hun weerhaakjes en verspreiden zich in de omgeving. De voetafdruk van de wisent maakt kleine kuiltjes die ideaal zijn voor het ontkiemen van de meegelifte zaden.

Herkauwers

De wisent is een indrukwekkende verschijning. Met hun gewicht dat varieert van 340 tot 840 kilo zijn ze prominente silhouetten in de natuur. Ze zijn familie van de koe en herkauwen niet alleen gras maar ook kruiden, knoppen, twijgjes en de bast van de boom. Ze halen hun neus niet op voor voedselarm gras en doen niet moeilijk als ze moeten banjeren door scherpe doornstruiken als dat een plantaardige delicatesse oplevert. Ook daar heeft de natuur baat bij want op deze manier snoeien ze sleedoorn, meidoorn en christusdoorn en beletten ze de woekering van deze soorten. 

We mogen blij zijn met de terugkomst van dit zeldzame dier. Voor wandelaars is het een verrassende en boeiende ontmoeting als ze worden waargenomen. Wie ze eens van dichtbij wil bekijken kan bijvoorbeeld naar het Kraansvlak gaan. Daar is een uitkijkpunt met uitzicht op een duinmeer waar wisenten hun dorst lessen. Ook worden er excursies georganiseerd onder leiding van een gids die informeert over alle bijzonderheden van de machtige viervoeter. Tot 1 maart is het zogeheten Wisentpad geopend dat dwars door de westkant van het Kraansvlak leidt. Na die datum wordt het pad gesloten omdat daarna het broedseizoen van de vogels begint. Is de Veluwe dichterbij? Dan zijn er in de zomer ook daar excursies mogelijk. 

Raadpleeg dan de website www.wisentopdeveluwe.nl.