In de vagina komen van nature schimmels en bacteriën voor die elkaar in evenwicht houden. Als dat evenwicht wordt verstoord, kun je last krijgen van een vaginale infectie. De oorzaak daarvan is vaak heel onschuldig: het gebruik van zeep, stress of een verminderde weerstand bijvoorbeeld. Bacteriele vaginose komt bij maar lieft 45 procent van de Nederlandse vrouwen voor en een vaginale schimmelinfectie bij een kwart van de vrouwen. Het zijn dus veelvoorkomende problemen, maar er wordt nog steeds te weinig over gesproken door onzekerheid en onwetendheid.

Verzorging

Vaginale problemen voorkom je met een goede verzorging. De vaginale flora bestaat uit goede bacteriën (lactobacillen ofwel melkzuurbacteriën) en een kleine hoeveelheid schadelijke bacteriën en schimmels (zoals kokken en candida). Lactobacillen zorgen voor de gezonde vaginale zuurtegraad waarin de schadelijke bacteriën en schimmels niet kunnen overleven. Deze vaginale flora zorgt ervoor dat een gezonde vagina lichtzurig ruikt. De optimale zuurgraad van de vagina ligt inwendig tussen de pH 3,8 en 4,5. Voor de uitwendige intieme zone, de kleine en grote schaamlippen, ligt deze rond de pH5. Normale afscheiding is helder, glad of romig en heeft een lichte, vaak wat zurige geur. Het kan wat korrelig worden als het aan de lucht wordt blootgesteld, dat is heel normaal. Sommige (jonge) vrouwen willen hun natuurlijke geur maskeren met (geurende) inlegkruisjes, deodorants of zeep. Die producten kunnen juist voor meer problemen zorgen: inlegkruisjes zorgen voor een broeierig milieu waarin bacteriën zich thuis voelen. En wassen met zeep verstoort de pH waarde van de vagina. Er zijn speciale vaginale zepen die de pH waarde niet verstoren. Deze hoeven niet dagelijks te worden gebruikt, een vagina hoeft nu eenmaal niet naar viooltjes te ruiken. Als je last hebt van vaginale droogheid, te veel afscheiding of jezelf eens extra wil verzorgen, dan kun je een vaginale zeep gebruiken. Die zijn alleen voor uitwendig gebruik, want de interne vagina reinigt zichzelf.  

Vaginale schimmelinfectie

Bij een verstoring van het evenwicht in de vagina kunnen de schadelijke bacteriën en schimmels toenemen met als gevolg een vaginale schimmelinfectie of bacteriële vaginose. Bij een vaginale schimmelinfectie neemt de schimmel candida albicans de overhand. Zwangere of ongestelde vrouwen zijn hier extra gevoelig voor door de hormonale schommelingen, maar het kan iedere vrouw overkomen en is niets om je voor te schamen. Het gebruik van zeep, stress, een verminderde weerstand, een antibioticakuur of andere medicijnen kunnen de schimmelinfectie bijvoorbeeld veroorzaken. 

Geen SOA

Een vaginale schimmelinfectie is geen SOA; je kunt het ook krijgen als je nog niet seksueel actief bent omdat iedereen de schimmel candida op zijn lichaam heeft. Pas als het de overhand neemt, krijg je er last van. Het kan wel door seks ontstaan als je, bijvoorbeeld door de menopauze, last hebt van vaginale droogheid en de vaginawand door de geslachtsgemeenschap geïrriteerd raakt. Een veilig glijmiddel is dan een aanrader. Er kunnen tijdens de seks ook bacteriën uit de anus in de vagina terechtkomen die het natuurlijke evenwicht verstoren. Een schimmelinfectie is wel overdraagbaar. Een man kan door gemeenschap met iemand met een schimmelinfectie ook last krijgen van te veel candida en dat overbrengen op een ander. 

Symptomen herkennen

De symptomen van een vaginale schimmelinfectie zijn jeuk, een branderig gevoel en witte, geurloze afscheiding die wat korrelig kan zijn. Een vaginale schimmelinfectie is niet gevaarlijk, maar wel vervelend. Omdat veel vrouwen zich schamen, de problemen niet exact herkennen of denken dat ze een SOA hebben, gaan ze niet altijdop zoek naar een oplossing. Ook wordt er nog veel zelf gedokterd met bijvoorbeeld yoghurt. Dat kan er weer voor zorgen dat er meer bacterieen in de vagina komen, en dan worden de problemen alleen maar erger. Je hoeft met een vaginale schimmelinfectie niet per se naar de huisarts, er zijn goed werkende middelen te koop bij die je eenvoudig zelf toe kunt passen. 

Bacteriële vaginose

Een schimmelinfectie en bacteriële vaginose worden nogal eens door elkaar gehaald. Het is wel belangrijk dat je herkent wat er aan de hand is, want ze hebben een andere oorzaak en vragen om een ander aanpak. Bacteriële vaginose is een van de meest voorkomende oorzaken van vaginale infecties bij vrouwen in de vruchtbare fase van hun leven. Het is een relatief ongevaarlijke infectie die kan ontstaan als de pH-waarde in je vagina uit balans is en bepaalde bacteriën gaan overheersen. Het kan veroorzaakt worden door ongesteldheid, zwangerschap, antibiotica, wassen met zeep, het spiraaltje of sperma. Het gevolg is een waterige, witgrijze afscheiding en kenmerkend is de visachtige, onplezierige lucht. Die klachten worden erger na vrijen of tijdens ongesteldheid. Bacteriële vaginose is niet seksueel overdraagbaar, maar sperma kan wel de zuurgraad van je vagina beïnvloeden waardoor je grotere kans hebt om bacteriële vaginose te krijgen. Het gebruik van een condoom helpt problemen te voorkomen. Ook met bacteriële vaginose hoef je niet naar de huisarts; je kunt er zelf eenvoudige oplossing voor kopen. 

Problemen voorkomen 

• Elke dag wassen met lauw water is voldoende

• Gebruik geen zeep, douchegel, deodorant, vaginale douches of spoelingen  

• Gebruik een condoom

• Draag geen strakke broeken of ondergoed, kies voor katoenen ondergoed

• Dep de vagina goed droog na het douchen, zwemmen en sporten

• Verwissel tijdens de menstruatie vaak van tampon of maandverband

• Kies eventueel voor katoenen producten bij ongesteldheid 

• Gebruik een mild, geurloos wasmiddel om ondergoed te wassen

• Gebruik probiotica (na een antibioticakuur)

Toch een SOA?

Een vaginale infectie is geen SOA, het komt door een verstoring van de vaginale flora. Maar jeuk, meer afscheiding en een branderig gevoel bij het plassen kunnen ook een teken van een SOA zijn. Als er ook sprake is van blaasjes of bultjes, koorts, misselijkheid of diarree, is een bezoek aan de huisarts verstandig. Hetzelfde geldt voor onregelmatige bloedingen, veel pijn bij het vrijen en infecties die vaker dan drie keer per jaar voorkomen. Pijn onderin de rug of bij het plassen kan ook duiden op een blaasontsteking. Ben je onder de 16, zwanger of geef je  borstvoeding? Dan is het altijd aan te raden om een arts te bezoeken als je ‘down under’ problemen hebt. 

En de man dan?

Ook de hygiënische verzorging van het mannelijke geslachtsdeel kan soms wel wat ondersteuning gebruiken. Elke man heeft namelijk wel eens last van smegma, wat niets heeft te maken met een geslachtsziekte of infectie. Smegma is een mengsel van huidcellen, afscheiding en vocht van urine of sperma dat zich onder de voorhuid ophoopt bij de rand van de eikel. Het witte mengsel heeft niet alleen een onaangename geur, maar kan ook infecties veroorzaken. Schoonmaken met water helpt, en er zijn ook speciale doekjes en wasemulsies verkrijgbaar voor extra hygiëne.