In 2020 kwamen er zes nieuwe vrijescholen bij en kwam het aantal leerlingen op de vrijeschool voor het eerst boven de 30.000. In Almere (2) en Heerlen (1) kregen de scholen er vestigingen bij en in Bergen op Zoom, IJmuiden en Amsterdam gingen nieuwe scholen van start. Er kwamen in totaal 740 leerlingen bij, waarmee het totaal aantal schoolgangers op dit moment 30.681 is. Dat blijkt uit de jaarlijkse inventarisatie van de Vereniging van vrijescholen, die traditiegetrouw omstreeks de jaarwisseling gepubliceerd wordt. De gegevens staan op een rij in een nieuwe factsheet.

Illustratie: Melissa Capel

10.000 leerlingen erbij sinds 2011

Sinds 2011 kwamen er ruim 10.000 leerlingen bij. Een eerder onderzoek toonde aan dat in die periode 78% van ouders van kleuters, die instromen op een vrijeschool in het primair onderwijs, zélf geen eerdere ervaringen hadden met de vrijeschool. Ook bij de instroom op vrijescholen in het voortgezet onderwijs ziet de Vereniging de laatste jaren dat ongeveer 70% van de leerlingen niet afkomstig is van een vrijeschool in het primair onderwijs.

Groei biedt perspectief

De voorzitter van de Vereniging van vrijescholen, Laurens Knoop, ziet dit als een mooie ontwikkeling met mogelijkheden: “Groei biedt perspectief. We willen dat het vrijeschoolonderwijs midden in de samenleving staat. We hebben veel moois te delen en ook te leren. Door te groeien kunnen we méér kinderen laten genieten van ons onderwijs én kunnen we ook steeds beter een afspiegeling van de samenleving zijn. Met groei komt ook verantwoordelijkheid. We moeten altijd aandacht blijven houden voor de identiteit van de vrijeschool en de kwaliteit van ons onderwijs.”

Ontwikkeling aantal vrijescholen

De eerste vrijeschool in Nederland werd in 1923 opgericht in Den Haag. In de 20e eeuw nam het aantal vrijescholen snel toe halverwege de jaren zeventig tot aan het einde van de jaren tachtig. Daarna bleef het aantal enkele decennia redelijk gelijk. Sinds 2011 is er weer sprake van een sterke toename van het aantal vrijescholen, zoals de grafiek hieronder laat zien.

Aantal vrijescholen in Nederland

Er zijn nu 120 vrijescholen in Nederland: 94 scholen in het primair onderwijs en 26 scholen in het voortgezet onderwijs. Ondanks de toename van het aantal vrijescholen, komen lang niet alle initiatieven voor nieuwe vrijescholen van de grond. De initiatiefgroepen (ouders) lopen nog vaak tegen allerlei uitdagingen aan. Er zijn nog teveel belemmeringen bij het stichten van nieuwe scholen. De Vereniging van vrijescholen stelde in 2018 een handreiking op om initiatiefgroepen voor nieuwe vrijescholen hierin te ondersteunen. Deze publicatie werd sindsdien 156 keer opgevraagd en wordt in 2021 herzien.