Natuurbeschermers en de toeristische industrie in Hochsauerland weren zich massaal tegen de komst van windmolenparken. De eerste plannen voor tientallen molens op de Sauerlandse bergruggen zijn na felle protesten van tafel. Maar toch zullen de molens ergens gebouwd moeten worden.

Tekst: Arnoud Cornelissen

Duitsland wil in 2022 de energiebehoefte zonder atoomstroom dekken. Daarvoor is een ambitieus programma opgesteld, waarin vooral de opwekking van duurzame energie door wind- en waterkracht een grote rol speelt. Ook de Duitsers zelf worden geacht een bijdrage te leveren door niet alleen hun huizen zo optimaal mogelijk te isoleren en het energieverbruik terug te dringen, maar ook door zelf stroom op te wekken met bijvoorbeeld zonnecellen of energiecellen. Dankzij de stevig gevulde subsidiepot verschijnen overal op Duitse daken zonnecellen. Inmiddels wordt al meer dan een kwart van de energiebehoefte gedekt door duurzame energiebronnen.

Bromtonen

Alternatieve energiecentrales blijken echter ook zo hun nadelen te hebben. Zo drukken windenergieparken een nogal zwaar stempel op het landschap. Nadat de eerste complexen in de Duitse laagvlakte en op de bergkammen in de Hunsrück onder Koblenz klaar waren, staken stormen van protest op uit de toeristische gebieden die juist dankzij hun schijnbaar ongerepte landschap geld kunnen verdienen.

Wandelend door de velden ronde de Andreasberg valt het in het begin niet eens op. Als echter de donkere toon eenmaal heeft post gevat in je oor, begint het toch te irriteren. Vooral als je je dan ook nog bewust wordt van dat zwiepende geluid dat de bromtoon begeleidt. Een windmolen is dus alles behalve stil. En al is het wellicht ook een kwestie van wennen, de dik 120 meter lange torens dringen zich in het landschap wel erg aan je op. Laat staan als het er vele tientallen zijn.

Nachtmerries

Sauerland ligt achter het Roergebied in het zuidelijke puntje van de deelstaat Nordhrein-Westfalen, tegen de grens van buurland Hessen, op ongeveer 2,5 uur autorijden van Nederland. Het is vooral bekend door de stad Winterberg, waar vele Nederlanders wintersporten. Het kerngebied is de regio Hochsauerland, waar ook de beroemde berg Kahler Asten ligt, de rivieren de Roer en de Lenne ontspringen en waar over de Rothaarbergkam de lange-afstandswandeling ‘Rothaarsteig’ loopt.

Michael Beckman, directeur van de Tourist Information Winterberg kan er nachtmerries van krijgen. Gelukkig wisten de gemeente Winterberg en buurgemeenten Olsberg, Brilon en Willingen een stokje te steken voor de door de deelstaat Nordrhein-Westfalen geprojecteerde windmolenparken op de Sauerlandse hoogtes. “Stel je voor, tientallen windmolens hier op onze bergtoppen. Ik zou mijn eigen Sauerland waar ik in de jaren zestig ben geboren, niet meer herkennen,’’ zegt Beckman.

Niet dat ze in Winterberg en omgeving tegen duurzame energie zijn. Winterberg bouwde bijvoorbeeld al in 2010 met behulp van private investeerders een zonne-energiepark om de stroom die in de winter verbruikt wordt bij de kunstmatige besneeuwing gedeeltelijk te compenseren. De toeristische sector in Sauerland vreest echter een flinke terugloop van het aantal gasten als overal op bergkammen van dit middelgebergte windmolens komen te staan.

Ongerept

“Misschien denken we er over twintig jaar wel anders over, zijn de windmolens in het landschap opgegaan en was het allemaal niet zo erg. Maar komen onze gasten -ook die uit Nederland- naar Sauerland omdat we dankzij windmolens zoveel duurzame energie opwekken? Of komen ze omdat we hier een prachtige natuurlijke omgeving hebben die zij thuis niet hebben? Volgens mij komen de mensen juist vanwege ons prachtige landschap naar de regio Winterberg. Ze willen bijkomen, genieten van de omgeving en geen industriële complexen zien,’’ aldus Beckmann.

Zo zou de Hochheide bij Niedersfeld eruit zien als de plannen voor een windmolenpark op de Langenberg, de hoogste berg van Nordrhein-Westfalen, waren doorgegaan. Fotomontage Willi Schmidt, Bündnis Winterberg (c).

Not in my backyard!

De Niedersfeldse architect en jager Michael Schmidt wil wel toegeven dat ook het ‘nimby-effect’ (not-in-my-backyard; red.) een rol speelt bij het verzet van de bevolking tegen windmolens. “Niemand heeft natuurlijk graag zo’n ding recht voor zijn neus. En de komst van zoveel generatoren maakt het landschappelijke beeld van Sauerland kapot. Daarbij loopt de natuur door de bouw van al die molens ook grote schade op. Er moeten voor de zware machines transportwegen worden aangelegd, dwars door de velden en bossen. Er moeten fundamenten van beton worden gestort en kabels worden gegraven. De schade aan de natuur is enorm.’’

Natuurlijk herstelt de natuur binnen enkele jaren van die wonden. Schmidt ziet echter een veel ernstiger gevolg. “Ik denk dat het wild van die werkzaamheden zo schrikt, dat het op de vlucht slaat. Het is de vraag of de dieren nog naar hun oorspronkelijke gebieden terugkeren. Ik weet niet of ze wel kunnen wennen aan die bromtonen, het geluid en de slagschaduwen die de rotors maken. Reewild, de wilde schapen en de herten zullen het heel moeilijk hebben met de komst van windmolens. En zeker ook zeldzame dieren zoals de zwarte ooievaar en de oehoe. En dan hebben we het nog niet eens over vogels als de rode wouw en andere die sneuvelen door de rotors van de molens.’’

Het bos kan voortbestaan zonder wild, beaamt Schmidt. “Het is alleen een groot verlies aan leven. Het is niet langer het intacte ecosysteem bos. De fervente voorstanders zullen nog raar opkijken als er in het bos opeens geen dieren meer zijn. Aan de ene kant willen ze graag groene stroom om het milieu te beschermen Aan de andere kant verjagen ze zo juist de dieren. Je doet de natuur niet per definitie een plezier met windmolens’.

Windenergie in Nederland

In 2020 moet 14 procent van het energieverbruik in Nederland worden gedekt door windenergie. Op dit moment leveren windmolens op zee en op land ongeveer 2500 megawatt, ongeveer 1 procent van het totale energieverbruik (Cijfers CBS 2014). Er is vorig jaar een subsidiepot ingesteld van 3,5 miljard euro om de bouw van nieuwe windmolens te stimuleren.

Wel komt er steeds meer protest tegen de aanleg van grootschalige windparken. Zo zijn er felle protesten tegen de komst van windmolens voor de Hollandse en Zeeuwse kust, die vanaf het strand zichtbaar zijn. Maar ook in plattelandsprovincies als Overijssel komen inwoners in het geweer tegen geplande windparken.