Geen mondkapje, maar een neus die frisse lucht opsnuift alsof je in een rozentuin wandelt. Dat belooft de Smog Free Tower van ontwerper/uitvinder Daan Roosegaarde (1979) uit Rotterdam. Hij maakte al eerder wereldwijd naam met onder meer uitvindingen als een glow-in-the-dark snelweg en het Van Gogh fietspad. Nu timmert hij aan de weg met de toren die vieze stadslucht zuivert.

Tekst: Frans van der Beek/Beeld: Studio Daan Roosegaarde

Daan Roosegaarde kwam op het idee toen hij op een ochtend ontwaakte in Beijing, een van de meest vervuilde wereldsteden. Hij keek uit het hotelraam en zag een dikke, vette laag smog en realiseerde zich dat die viezigheid het leven van de inwoners met twee jaar verkort en dat kinderen van acht jaar al longkanker kunnen krijgen.

Daan Roosegaarde is een man met een mooie missie. Een visionair, doorzetter en out-of the-box denker

Zijn creatieve brein ging in een hogere versnelling. Sociale bevlogenheid en technologische innovatie vormden een creatieve melange en de contouren voor de Smog Free Tower kregen vorm.

 Zeventien sigaretten per dag

Wie naast een snelweg woont, ademt een hoeveelheid smerige lucht in die gelijk staat aan het roken van zeventien sigaretten per dag. In een proefopstelling van de toren bekeek hij het resultaat: zwarte deeltjes geconcentreerd fijnstof. Hij bedacht er meteen een volgend project bij door samengeperste smogdeeltje in een smog free ring te presenteren. Zo kon hij via Kickstarter een crowdfunding campagne starten en met de ring bewustwording bij het publiek aanjagen. Zijn studio deed de voorfinanciering. Een slimme zet, want zo gaf hij mensen het idee en het gevoel dat ze geen onmachtige slachtoffers waren van dit levensbedreigende probleem, maar er zelf iets aan konden doen en een deel van de oplossing kunnen zijn. Hij dacht aan de uitspraak “Wij zijn geen passagiers van ruimteschip aarde. Wij zijn de bemanning.”

Kat in het bakkie

Daan heeft ook een vestiging in Shanghai en het kostte hem weinig moeite een Chinese delegatie naar zijn kantoor te krijgen. In Beijing was net een programma van 750 miljoen dollar aan het starten om luchtvervuiling tegen te gaan. Daan dacht: kat in het bakkie. Dat pakte anders uit. De Chinezen vroegen niet naar het project, maar: “Waar is je baas?” Ze konden niet geloven dat een jonge vent van 36 zoiets van de grond kon krijgen. Dus keerde hij terug met minister Jet Bussemaker aan zijn zijde om de Chinese autoriteiten te overtuigen. En hij wacht niet. Als China niet snel toehapt, gaat hij naar India, Parijs of Los Angeles, waar het probleem minstens zo nijpend is.

Smeerboel

Rotterdam heeft de primeur, maar Roosegaarde wil nu doorstoten en tien tot vijftien smogvrije torens plaatsen waar kinderen tussen acht en twaalf buiten spelen. Nu zitten ze nog gekluisterd aan het computerscherm, maar ze moeten naar buiten. Spelen! En dan wel in schone, frisse lucht. De publieke ruimte is sowieso het creatieve terrein van Daan.

Het gaat ook om lokale en snelle successen, zoals een park dat 75 procent schoner is dan de rest van de stad

Het kostte hem heel wat duw- en trekkracht om de burgemeesters van grote steden zover te krijgen dat ze naar hem wilden luisteren. Dat impliceerde immers dat ze moeten toegeven dat het in de lucht van hun stad een smeerboel is. Dat was wel anders met het Van Gogh-pad dat hij realiseerde. Iedereen vond en vindt het mooi. De smogtoren is van een ander niveau, meent hij, want dat gaat niet over het ontwerpen van de zoveelste originele lamp, stoel of tafel. Het gaat om een hogere vorm van schoonheid, te weten het delen van schone lucht. Hij noemt het ’t updaten van de realiteit. Een mooie duiding. Het gaat ook om lokale en snelle successen, zoals een park dat 75 procent schoner is dan de rest van de stad. Dat is een onmiddellijk resultaat of een direct return on investment in de terminologie van de kapitalistische wereld. Langzamerhand zullen mensen, wetenschappers, artiesten, ontwerpers en NGO’s en de overheid samenwerken om stadslucht te zuiveren.

Kleinkinderen

In een interview met DesignBoom zei Daan het zo: “Er komt een tijd waarin mijn kleinkinderen aan me zullen vragen wat ik aan hun toekomst heb gedaan toen ik jong was. Dan kan ik ze vertellen: ik maakte wegen die licht uitstralen als het donker is en opladen met daglicht. En ik maakte steden schoon dankzij frisse lucht. Ik hoop dat ze dan hun schouders ophalen, hun hoofd schudden en zeggen dat dit toch al heel lang overal zo is. Het is immers dan allang de nieuwe standaard. Ze kunnen zich dan niet voorstellen dat ik daar zoveel moeite voor heb moeten doen. Ik zal er geen moeite mee hebben dat ik daar dan geen deel meer van uitmaak.”

Daan Roosegaarde is een man met een mooie missie. Een visionair, doorzetter en out-of the-box denker. Een man waar de wereld op zit te wachten, al weet de wereld dat nog niet. Een man die rozentuin belooft en wel in het centrum van overvolle, stinkende steden.