Shoppen voor Sint en Kerst

Kiezen uit een keur aan duurzaam speelgoed

Met het vallen van de blaadjes vallen ook de speelgoedgidsen weer op de deurmat. Vol verwachting worden ze doorgebladerd. Keus genoeg wat de kinderen betreft, maar steeds meer ouders twijfelen. Op hun verlanglijstjes is duurzaam, verantwoord speelgoed de afgelopen jaren steeds hoger komen te staan. Maar waar is dat te vinden en hoe is te zien dat het milieuvriendelijk is geproduceerd? De Krant van de Aarde zocht het uit.

Tekst: Yvonne Koop

 Bij duurzaam speelgoed wordt allereerst aan houten speelgoed gedacht. Logisch, want hout gaat vaak generaties lang mee. Dat wil niet zeggen dat er hiervoor ongebreideld mag worden gekapt. Steeds meer fabrikanten van houten speelgoed zorgen ervoor dat het hout waarvan hun speelgoed wordt gemaakt FSC gecertificeerd is: voor iedere gekapte boom wordt een nieuwe geplant. Sommige fabrikanten beheren hiervoor zelfs hun eigen bossen, zoals Haba in Duitsland en Brio in Zweden.

Daarnaast is er het BSCI keurmerk, voor producten die niet alleen milieuvriendelijk worden geproduceerd, maar ook onder goede en gecontroleerde arbeidsomstandigheden. Kinderarbeid bijvoorbeeld komt hier absoluut niet aan te pas. Het nieuwe Nederlandse speelgoedmerk Jouéco heeft dit keurmerk. Het is sinds 2013 op de Nederlandse markt met een uitgebreid assortiment houten speelgoed, voorzien van leuke illustraties in vrolijke kleuren, beschilderd met verf op waterbasis.

Rubberbomen

Verantwoord produceren van houten speelgoed is niet nieuw. Het Amerikaanse PlanToys (opgericht in 1981) was dertig jaar geleden al de eerste speelgoedfabrikant ter wereld die hout gebruikte van rubberbomen die niet langer latex produceren. Tevens werd het productieproces er op gericht om afval te minimaliseren en energie te besparen. Naast PlanToys is er inmiddels ook PlanWood: speelgoed gemaakt van zaagsel dat door middel van hoge druk, verhitting en maar heel weinig (ecologische) lijm, in alle mogelijke vormen kan worden gegoten. Iets wat voorheen alleen maar mogelijk was met plastic. Daarbij zijn de gebruikte kleuren afkomstig van kruiden en dus 100 procent natuurlijk.

Een milieuvriendelijk alternatief voor hout is bamboe. Van deze grassoort kan een product worden gemaakt dat minstens zo stevig is als de meeste Europese houtsoorten en bijna niet van hout te onderscheiden is. Bamboe groeit razendsnel – sommige soorten wel een meter per dag! – en levert dus veel meer op. Daarbij hoeft bamboe niet te worden gekapt, maar kunnen er steeds stengels worden geoogst. De omvang van het bos neemt hierdoor niet af. Het Duitse Hapé is wereldleider op het gebied van houten en bamboe speelgoed. Eigenaar Peter Handstein was geïntrigeerd door de eigenschappen van bamboe dat hij aantrof in de buurt van zijn nieuwe huis. Hij vroeg zijn ontwerpers hiermee aan de slag te gaan. Dit leidde tot een samenwerking met Unesco en de eerste speelgoedlijn van bamboe in 2005.

Melkflessen

De fabrikanten van plastic speelgoed konden hierbij natuurlijk niet achterblijven. Niet alleen in verband met de productie – waarbij fossiele grondstoffen zoals aardgas en aardolie worden gebruikt – maar ook vanwege de vaak giftige stoffen (stabilisatoren, weekmakers en kleurstoffen) die voor de vorm en de kleur aan het materiaal moeten worden toegevoegd. Daarbij is plastic natuurlijk niet of nauwelijks afbreekbaar.

Het Deense Dantoy produceert onder het motto There’s no planet B plastic (buiten)speelgoed zo milieuvriendelijk en duurzaam mogelijk. Daarvoor ontvingen ze het Nordic Eco-label (ook wel Nordic Swan genoemd): het Scandinavische equivalent van het Nederlandse Milieukeur. Producten met dit logo zijn de minst milieubelastende in hun soort. Ook ondersteunt Dantoy het internationale Clean Sweap programma, om te voorkomen dat de plastic pallets die gebruikt worden bij het vervoer in de zee belanden. Nog een flinke stap verder gaat het Amerikaanse merk Greentoys dat uitsluitend gerecyclede plastic melkflessen en ander milieuvriendelijk materiaal gebruikt bij de productie van duurzaam speelgoed.

Handgemaakt

Ook in de babywereld zijn de ontwikkelingen op het gebied van duurzame productie hard gegaan. Naast kleding van biologische of organische katoen kwamen enkele jaren geleden knuffels van vergelijkbare materialen op de markt met het inmiddels welbekende Oeko-tex keurmerk. Het Nederlandse merk Keptin-Jr is hierbij een van de koplopers. Alle producten worden onder eigen beheer gemaakt en geproduceerd in een atelier in Litouwen. Niet alleen de stof van de knuffels, maar zelfs de labels en het naaigaren zijn van gecertificeerd katoen. Vandaar dat dit merk zich voor de verkoop uitsluitend richt op ‘groene’ winkels.

Ook rubber (bijt)speelgoed voor de allerkleinsten moet meer dan betrouwbaar zijn. Het bekende girafje Sophie is gemaakt van 100 procent natuurlijk rubber van de Heveaboom en geverfd met eetbare verf uit de voedingsindustrie. Van dezelfde leverancier (de Kleine Giraf) komen ook de gebreide en gehaakte knuffels van Pebble, een merk van non-profit organisatie Hathay Bunano, dat letterlijk ‘handgemaakt’ betekent. De prachtige gebreide en gehaakte rammelaars, knuffels en dekentjes zijn met veel aandacht en zorg gemaakt door vrouwen uit de plattelandsgebieden van Bangladesh. Zij krijgen een fatsoenlijk loon en flexibel, eerlijk en veilig werk dat ze makkelijk kunnen combineren met hun manier van leven. Voor alle kinderen van deze vrouwen staat gratis kinderopvang en onderwijs ter beschikking.

Bruine dozen

Zelf ben ik fan van kartonnen speelgoed. Vaak gemaakt van gerecycled karton en, mits weggegooid bij het oud papier, weer te recyclen. Ideaal dus, ook om overvolle speelgoedkisten te voorkomen. Inmiddels kun je het zo gek niet bedenken of er is wel een alternatief van karton: speelhuizen, stokpaarden, poppenhuizen, parkeergarages, speelgoedkeukens, piratenschepen, meubeltjes, blokken of speeldieren van fabrikanten als Kidsonroof, Calafant, Villa Karton en Flatout Frankie. Mooi aan dit soort speelgoed is dat het ook nog eens uitnodigt om creatief aan de slag te gaan: het vaak witte of bruine karton kan op allerlei verschillende manieren worden gedecoreerd. Bijvoorbeeld met Crayon rocks, kleurkrijtjes gemaakt van sojabonen en gekleurd met natuurlijke pigmenten.

Knutseldozen zijn ook altijd leuk om te geven of te krijgen. Bij 4M Green Science en Green Creativity leren kinderen onder meer wat recyclen is en hoe je zelf energie kunt opwekken. Makedo is ‘gereedschap’ waarmee kinderen van afval zelf speelgoed kunnen maken. En de kant- en klare knutseldozen van Seedling bevatten voornamelijk duurzaam materiaal waarvan mooie knutsels kunnen worden gemaakt. Hun belangrijkste ‘keurmerk’: de herkenbare bruine dozen van gerecycled karton. Ook veel ander duurzaam speelgoed is op deze milieuvriendelijke manier verpakt. Ondanks alle keurmerken is dit daarom misschien toch wel het makkelijkste herkenningspunt als u straks in de speelgoedwinkel staat.

In kadertje

Op internet is veel leuk duurzaam speelgoed te verkrijgen via:

• bambootoys.nl
• greenjump.nl
• ilovespeelgoed.nl
• trendyspeelgoed.nl