Top
stamppot

Vooruit met de spruit, over wintergroenten en stamppot

Tekst: Renske de Zwart

Dit zijn de donkere dagen waarin je verlangt naar huis en haard, met de gordijnen dicht en de poes op schoot. Welk groter plezier dan na een lange koude dag buiten thuis te komen, de houtkachel aan te steken en een dampend bord stamppot of erwtensoep te eten? De winter is zo gek nog niet!

Nog niet zo lang geleden waren er in de winter geen tomaten, peultjes of asperges verkrijgbaar. Onze grootouders aten in deze tijd van het jaar alleen wintergroente zoals boerenkool, spruitjes, prei en knolselderij. Tegenwoordig wordt veel groente in kassen verbouwd; het weer en de seizoenen spelen geen rol meer. Ook wordt er steeds meer groente uit het buitenland ingevlogen.  Zo heb je het hele jaar door een rijke keuze. Is het dan nog wel nodig om te kiezen voor wintergroente? Ja! Er gaat niets boven een lekkere stamppot of een pan erwtensoep en daarbij: wintergroente is goed voor het milieu en barst van de vitamines en mineralen.

De KvdA zet daarom 5 redenen om wintergroenten te eten op een rij:

1) Wintergroente wordt verbouwd in Nederland, op de volle grond.

Groentesoorten, zoals pastinaak, knolselderij en boerenkool kunnen prima groeien bij lage temperatuur. Sterker nog: boerenkool is lekkerder als de vorst eroverheen is geweest. Er gebeurt namelijk iets in planten als de temperatuur daalt: ze slaan meer suikers op en dat beïnvloedt de smaak. En het mooie is dat hoe kouder het wordt, hoe meer suikers worden opgeslagen. Wie hunkert naar een boerenkoolstamppot en te ongeduldig is om op nachtvorst te wachten, kan een versgeplukte stronk in de diepvries leggen. De cellen in de boerenkool leven nog wel een tijdje door, en gedragen zich nog even alsof ze buiten in de volle grond met vrieskou geconfronteerd worden. Maar lang duurt dat niet. De plant is immers los van zijn wortels en kan geen voedingsstoffen meer aanvoeren. Het heeft dus geen zin om een zak gesneden boerenkool uit de winkel nog een nachtje in de vriezer te leggen.

2) Qua smaak, kleur en bereiding kom je met de groenten van de volle grond absoluut de winter door! 

Onder de noemer wintergroenten valt zo’n grote groep  van verschillende groenten waar je nog veel meer  verschillende gerechten van kan maken. Denk alleen maar aan het knalrode bietjes dat je tot soep kunt maken (de Russische Borsjt), tot salade kan verwerken of poffen in de oven. Of aan de pittige prei die je kan stoven, door soepen of sauzen kunt doen of met een lekker blauwe schimmelkaas en aardappelen tot een bijzondere stamppot kunt maken. Of aan de knapperige witlof die je kunt roerbakken, met sinaasappel en walnoten tot een salade kunt maken, of met ham en kaas in de oven kunt klaarmaken. 

3) Wintergroenten zijn zeer rijk aan vitamines, met spruitjes bovenaan de lijst. 

Een portie gekookte spruitjes (200 gram) bevat ruim twee-en-een-half keer zo veel vitamine C als een sinaasappel. Spruitjes zijn dé vitamine-C bommetjes in de winter.  Deze bommetjes groeien als  kleine minikooltjes aan de armen van de spruitkool.  Ze staan bekend om hun  licht bittere koolsmaak en zijn hierdoor vaak minder populair onder kinderen. Maar die bittere smaak wordt veroorzaakt door een stof die juist zeer heilzaam is en beschermt tegen kanker; het eten van spruitjes is daarom dubbel gezond.  Maar dat geldt eigenlijk voor alle groenten want ook voor de dagelijkse portie kalium, calcium, foliumzuur, magnesium  etc. kun je bij ze terecht.

4) Beter voor het milieu!

Het kost veel energie om verse frambozen of sperziebonen buiten het Nederlandse seizoen in de winkel te krijgen. Voordat groente en fruit in het schap belanden is er tijdens de teelt en het vervoer veel energie in gestoken. Die energie wordt grotendeels opgewekt met fossiele brandstoffen en dat levert broeikasgassen op. Hoeveel energie er nodig is per kilogram groente of fruit verschilt per soort en seizoen.  Hoe groter de afstand tussen teelt en de winkel, des te hoger de milieubelasting van het vervoer. Maar ook het type vervoermiddel heeft invloed: grootschalig vervoer per schip heeft van alle vervoermiddelen de laagste milieubelasting per kilogram product. Vervoer per vliegtuig de hoogste. Daarom kan het zijn dat in de maand november bijvoorbeeld een banaan uit Equador een minder hoge milieubelasting heeft dan een aardbei uit een Nederlandse kas, mits vervoerd per boot. Het staat niet altijd op de verpakking, maar ga er van uit dat lokaal geteeld, op de volle grond, sowieso een goede zaak is. Laat dit nu precies van toepassing zijn op de wintergroeten uit Nederland. 

5) Als je meer groenten eet hoef je minder vlees te eten.

Gemiddeld bevat de voeding van Nederlanders meer eiwit dan we nodig hebben. Af en toe geen of minder vlees eten kan dus prima. En het milieu gaat daar flink door op vooruit. Vooral peulvruchten zijn een goede vleesvervanger maar de voedingswaarde van de meeste wintergroenten is zo hoog dat je er een heel eind mee komt. Met eventueel een kaassaus, omelet of gehakte noten kan je elke winterschotel aanvullen en zo een voedzame maaltijd neerzetten. 

Wat vindt u van dit artikel?

Media en communicatie professional, (eind)redactie, en journalisme. Ervaring bij non-profit organisaties zoals Greenpeace. Interesses: sustainable development, corporate social responsibility en food. Alma mater: Universiteit van Amsterdam.