„OMG, it’s made of jeans”, memoreert de Britse kunstenaar Ian Berry (1984) een onvergetelijke reactie op een van zijn kunstwerken. Zijn angstaanjagend realistische collages van spijkergoed lijken van veraf foto’s, ondergedompeld in een blauwe gloed. Wie ze van iets dichterbij bekijkt, ziet de rafels en stiknaden van oude spijkerbroeken. Museum Rijswijk toont als eerste museum in Nederland, maar liefst dertig schilderijen en twee installaties van Berry. De kunstenaar die, zoals hij zelf zegt, allang miljonair had kunnen zijn. Maar de gepassioneerde Brit heeft daarvoor een te groot hart voor onze samenleving en een afkeer van commercie. „Mijn werk is kunst, geen jeansreclame.” Zijn maatschappelijke betrokkenheid, ook nu met Covid-19, zorgt er evenwel voor dat zijn populariteit groeiende is. Steeds meer weet hij mensen, jong en oud, te raken. „Kinderen vinden mijn werk leuk”, bevestigt Berry. „Plus dat het ze inspireert om ook zelf aan de slag te gaan met denim.” Het recyclen van oude spijkerbroeken tot nieuwe kledingstukken of gebruiksartikelen zoals tassen, is aan een ware revival bezig onder jongeren.

First sun

De spijkerbroek. Iedereen bezit er wel een – van bootcut tot skinny of de originele 501 van Levi’s. In Nederland worden jaarlijks ruim vijftien miljoen broeken verkocht. Juist het alledaagse materiaal is voor Ian Berry perfect om mee te werken. Tussen de laagjes stof door wordt zijn maatschappelijke betrokkenheid benadrukt. Jeans is gemeengoed. De expositie in Museum Rijswijk vertelt aan de hand van Berry’s installaties en collages een verhaal over eenzaamheid, isolatie en waardering voor elkaar. De kunstenaar spreekt zich uit over de angst die regeert in ons dagelijkse bestaan. „In het openbaar vervoer doet men er bijvoorbeeld alles aan om maar geen oogcontact te maken. Stel je voor dat er iemand is die met je wil praten!” Volgens Berry was de weg naar eenzaamheid en isolatie al voor corona ingeslagen. Gelukkig is er hoop, meldt Diana Wind, de curator van Museum Rijswijk die samen met de kunstenaar de expositie inrichtte. „Met zijn panorama First Sun biedt Ian Berry ons het vooruitzicht dat we volgend jaar april weer naar buiten kunnen stappen uit ons isolement.”

#iclapfor

Anders dan in Nederland, werd in de landen om ons heen veelvuldig geklapt voor het zorgpersoneel. Ian Berry’s zoontje was zo onder de indruk van de actie ‘#iclapfor careworkers’, dat de kunstenaar een projectie maakte met daarop zijn klappende handen. Uiteraard ook weer van spijkergoed. Het werd op vele plekken in de openbare ruimte geprojecteerd. Museum Rijswijk vertoont de videoregistratie van het werk. „Mensen moesten huilen bij het zien van de klappende handen op gebouwen, kerken en zelfs op de witte krijtrotsen bij Dover”, vertelt Berry. Naast de klappende handen, riep hij zijn volgers op sociale media op hem een foto te sturen van deze vervreemdende tijd. Van een aantal foto’s vervaardigde hij collages plus een installatie met de titel Stay Behind Closed Doors. Van zijn eigen huis in Londen maakte de kunstenaar een 1 op 1 kopie. Zelfs de plantjes, de bank en een stoel zijn van spijkerstof. Vervolgens ontstond daarvan ook weer een collage in denim. Een voorkeur voor een merk heeft de kunstenaar niet. In het begin kreeg hij van vrienden en bekenden spijkerbroeken. Nu krijgt hij onder meer materiaal van Pepe Jeans London en Tonello.

Stapeltje spijkerbroeken

Ian Berry vertelt graag over de beginjaren van zijn carrière. „Ik moest maar zo’n snelle reclamejongen worden, hadden mijn ouders bedacht. Dan zou ik in ieder geval kans maken op een goed betaalde baan.” De Britse denimkunstenaar moet grinniken. „Volgens de cijfers waren de banenkansen in ‘advertising’ abominabel.” Hoewel Berry een tijd actief is als art director bij een reclamebureau, kruipt het kunstzinnige bloed waar het niet gaan kan. Al tijdens zijn opleiding maakte hij portretten van krantenpapier van mensen als voormalig regeringsleider Tony Blair. Als Berry een stapeltje oude spijkerbroeken krijgt, gaat hij daarmee experimenteren. Wat volgde was een reeks portretten van beroemdheden. Hoog op zijn lijstje stond Debbie Harry, leadzangeres van de populaire punkrockband Blondie. „Ik heb de zangeres zelfs ontmoet”, glundert Berry. Ook de legendarisch autocoureur Ayrton Senna wordt vereeuwigd in jeansstof, net als modeontwerper Giorgio Armani en vele andere prominenten. De rijke denimkleurschakeringen van bijna wit tot blauwzwart fascineren de kunstenaar. Aan de hand van foto’s die hij maakte op plekken die hij bezocht tijdens zijn reizen, construeert Berry zijn collages. Ook woonde hij onder meer in Zweden, Amerika en een tijd in Amsterdam. Ondertussen groeide zijn voorraad spijkerbroeken. „Toch zal het je verbazen hoeveel, of beter gezegd, hoe weinig broeken in een schilderij gaan. Misschien alles bij elkaar een stuk of twaalf voor een groot werk als First Sun.”

Wasserette

In zijn Londense atelier werkt Berry het liefste op de grond met om zich heen een enorme berg spijkergoed. Voordat hij begint, rangschikt hij de stof van licht naar donker. Vervolgens schildert hij als het ware met denim. Gemiddeld doet hij twee maanden over een kunstwerk. „Ik hou echt van indigo. De blauwe kleurstof waarmee spijkerbroeken hun kleur krijgen, zorgt ervoor dat ik alles kan verbeelden. Van een wasserette bij mij om de hoek tot het iconische zwembad van het Hollywood Roosevelt Hotel in Los Angeles. De plek waar ooit voor het eerst de Oscaruitreikingen werden gehouden. Zelfs een stilleven in de stijl van een Hollandse meester heb ik gemaakt! You’ll love it.”

Na bijna elf jaar experimenteren, onder meer met vele soorten lijm, heeft Ian Berry de ‘art in denim’ geperfectioneerd. Zijn belangrijkste doel is dat het werk kunst blijft. „Ik wil niet dat het een commercieel trucje wordt om snel veel geld te verdienen.” En het is maar de vraag of de sociaal bewogen kunstenaar miljonair zou willen worden. Van de rich & famous die hij ontmoette, werd hij allerminst vrolijk. Eenmaal uit de spotlights blijft er weinig anders over dan eenzaamheid.

Ian Berry. Splendid Isolation
Art In Denim
Museum Rijswijk
1 Dec t/m 5 Apr 2021