Orka’s in de Noordzee? Jazeker!

‘Hoe slaapt een zeehond op de bodem?’

 

Onze Noordzee blijkt veel exotischer dan we denken. Er worden orka’s, walvissen en zelfs haaien gesignaleerd. Dat ontdekten natuurvorser Melvin Redeker en zijn mede-onderzoekster Fiona van Doorn in hun speurtocht in deze onderwaterwereld. ‘Als wij dat niet weten, dan is dit vast bij veel meer mensen onbekend.’

Tekst: Frans van der Beek | Beeld: Melvin Redeker

 

Het duo raakte geïnteresseerd tijdens een vakantie langs de Schotse kust van de Noordzee. Ze zagen er tienduizenden zeevogels die daar op de kliffen nestelden: Jan van Genten, papegaaiduikers, zeekoetjes, stormvogels, maar in zee ook dolfijnen en een dolende orka. “We stonden versteld van variatie en dachten: als wij dat niet weten, dan is dit vast bij veel meer mensen onbekend. We besloten er een project van te maken en deze natuurlijke rijkdom te fotograferen en filmen om dit met anderen te delen. De Noordzee is één ecosysteem. Er is heel veel interactie tussen de Nederlandse kust, de Waddenzee, Zeeland en de Engelse en Schotse kust. Tijdens onze duiktochten zagen we ook koralen, dus we hoeven helemaal niet naar de Cariben voor al dat moois.”

Melvin Redeker was expeditieleider en bergbeklimmer naar de steilste toppen in het Himalaya gebergte. “Ik vond het prachtig om mezelf bloot te stellen aan de meest ruige natuur. Ik merk nu dat het duiken in de Noordzee ongeveer dezelfde emoties oproept. De omstandigheden zijn daar ook bijzonder grillig. Er zijn delen waar het meer dan honderd dagen per jaar met meer dan windkracht zes waait. Ook hier een overeenkomst met de klimexpedities: je moet goed voorbereid en strategisch te werk gaan met het oog op de veiligheid. Stromingen, windrichting en golfslag kunnen gevaarlijk zijn. We varen vaak mee op vissersboten om dit natuurspektakel waar te nemen.”

 

Onze voedselketen

Het is hun missie om de waarde van de Noordzee aan te tonen. De Noordzee maakt deel uit van onze voedselketen. De Noordzee levert via plankton en zeewiersoorten ook zuurstof. “Als we daar duiken en genieten van de onderwater jungle duikt er opeens een zeehondje op dat je nieuwsgierig aankijkt. Ze zijn heel ondeugend en speels. Zo ontdekte ik hoe zeehonden slapen, namelijk liggend op de bodem tussen het zeewier gedurende zo’n twintig minuten. Ik heb daar bijzondere opnamen van kunnen maken.”

Via zijn website www.indenoordzee.nl maakt Melvin mensen deelgenoot van de ontdekkingen. Hij financiert het project vooralsnog zelf met de inkomsten uit lezingen en trainingen voor het bedrijfsleven over zijn Himalaya-expedities. Hij doceert over leiderschap in moeilijke omstandigheden en hoe je een solide team smeedt. Wij beklommen steile, verticale bergwanden die nooit eerder door mensen waren beklommen en dat vereist een optimale samenwerking, want je bent volkomen op elkaar aangewezen.”

 

Slimme orka’s

Hij wil voornamelijk de focus richten op de onbekende schoonheid van de Noordzee, maar komt natuurlijk ook de schaduwkant tegen, de plastic soep. “Het is dramatisch dat er opruimacties worden gehouden en het strand drie weken later weer vol ligt met zooi.”

Maar het gaat Melvin en Fiona om de schoonheid en de interactie met de dieren. “Toen ik een keer een orka spotte dacht ik dat dit toeval was. Vissers vertelden me dat ze die wel een paar keer per jaar gewoon vanuit hun woonkamerraam zagen. Ik mocht vervolgens mee varen in de periode waarin er op makreel wordt gevist; in drie dagen tijd zag ik toen twee keer twaalf orka’s. Ze zwemmen de Noordzee in vanuit de Atlantische oceaan en weten dat als de vissers hun netten inhalen er veel vis door de mazen glipt en dat is het moment waarop ze in de woeste golfslag aankomen en rond de boten zwemmen. Een fantastisch gezicht.”

 

Jan van Gent onder water

Melvin wil de dynamiek van wat er onder die grijze, grauwe golven plaatsvindt aanschouwelijk maken. Een ontdekkingsreis met in zekere zin vergelijkbare risico’s als bij het bergbeklimmen. “Ook in de Noordzee kun je niet zomaar even plonzen. Alles moet grondig worden gepland en dat is moeilijk. Daarom is er nog niet veel materiaal, dus dat willen we nu verzamelen en met liefhebbers delen. De Jan van Gent kan bijvoorbeeld fantastisch vliegen, maar ook onder water zwemmen. Ik wilde dat fotograferen, maar dat is lastig vanaf een vissersboot omdat er veel vistuig in het water ligt waarin je als duiker verstrikt kunt raken. Die vissers waren heel behulpzaam en lieten me in een kooi in het water zakken. Maar omdat er teveel lucht in de spijlen zat, lukte het niet om Jan van Genten onder water te fotograferen.”

Ook dolfijnen zwemmen voor de Schotse en –soms ook – onze kust. Het is een diep gekoesterde wens een boot aan te schaffen waarmee ze op elk gewenst moment kunnen uitrukken als er dolfijnen of een walvis (soms in het Marsdiep) in de buurt zijn. Dolfijnen zwemmen voor de Schotse kust op zoek naar voedsel. De studie van die patronen is voor het duo een voortdurend leerproces over het ecosysteem. Het blijkt dat dolfijnen daar zijn omdat er veel zalm is. De zalm zwemt de Schotse rivier in om zich daar voort te planten….. als ze niet eerst door een dolfijn geconsumeerd worden.

“Bij een bergexpeditie gaat het voornamelijk om de klimmers, maar hier gaat het om de dieren. En om de bewustwording, want een haring uit de Noordzee eten vinden we heel gewoon, maar een orka in dezelfde zee is heel bijzonder. Zo gebeuren er ook heel mooie dingen bij windmolenparken op zee. Vissen hebben ontdekt dat daar geen scheepvaart is, dus is het een soort sanctuarium. Dat willen we allemaal in beeld brengen.” Dus blijf kijken en je verbazen op www.indenoordzee.nl.