Top

Moeders, dochters, feminisme

Een gesprek tussen twee godinnen in de hemel

Tekst: Gerrie Strik | Beeld: Pexels

De grote vraag is: wat doen wij hier? Waar komen we vandaan en waar zijn we naar op weg? Waar dromen wij van en wat omvat ons in onze dromen? Op uitnodiging van de Krant van de Aarde ga ik op zoek naar sporen van een universele herinnering in de wereld van de kunst, de filosofie en de religie. Vandaag: een gesprek tussen de godin Demeter en haar dochter Persephone op een zonnig terras in het hemelse Utrecht.

Die ene planeet

Op een mooie zomerdag waarin de laatste zonnestralen de nog bleke gezichten van de mensen aftastten besloten de godinnen Dem en Pers dat zij iets aan hun haperende moeder-dochterrelatie moesten doen. Zij spraken op een vrijdagmiddag af op het terras van café Claire, een cocktailbar voor hippe jonge vrouwen in het hemelse Utrecht en nadat zij onder veel plichtplegingen elkaars kleding, gewicht en haardracht hadden geïnspecteerd (Schat wat zie je er goed uit, staat je goed die haarkleur! Wat is het is een ééuwigheid geleden!) bestelden zij hun geurige Kombucha, schikten hun hemelse gewaden en kwamen toch nog veel sneller dan hun sterfelijke evenbeelden ter zake: het hele heelal liep vrij aardig, maar die ene planeet waar zij nu net het beheer over hadden was een volkomen janboel aan het worden. Een blamage tegenover de anderen. Een affront tegenover hun vrouwelijke macht. Een afgang voor de Moeders. Een teloorgang van de Dochters. Er moest iets gebeuren en wel nu!

Gouden generatie

Godin Dem leunde quasi ontspannen achterover, veegde een haarlok uit haar gezicht en stak van wal:

“Weet je schat, er is een nieuwe generatie jonge vrouwen opgestaan die denkt ze een soort magische oplossing hebben. Dat ze niet zoals hun moeders zullen worden. En dat dat de reden is waarom het feminisme faalde: omdat die laatste generatie vóór hen net als hún moeders werd en het zich niet eens realiseerde. Maar deze generatie, die is anders. Zij gaan zich gewoon helemaal uit hun vrouw-zijn identificeren!  – En dan is de klus geklaard”.

“Hmmm,” zei godin Pers, bedachtzaam aan haar vaporizer zuigend: “tja, er is dit X-account dat zegt dat “als er geen vrouwen waren, vrouwen niet onderdrukt zouden worden.” Het is alsof ze zeggen: “Nu zijn wij deze gouden generatie en we gaan vollédige menselijkheid bereiken, net zoals mannen.”

“Alsof iedereen die bereid is al het zorgwerk te doen voor baby’s en kinderen en ouderen, een soort idioot moet zijn!,” baste Dem “in plaats van te begrijpen dat dat werk niet alleen op vrouwen wordt afgewenteld, maar dat dat werk het belangrijkste werk is dat er in de hele samenleving wordt verricht. We zagen het tijdens COVID toch? Plotseling zei iedereen: ‘oh, realiseer je je wel, dat alle mensen waarvan we denken dat zij die shitbanen hebben, dat die de hele tijd het hele land draaiende hebben gehouden’! JA DUHU!“

pexels-cottonbro-10192611 - vk

Patriarchale Lichaamsontkenning

“Het is altijd hetzelfde liedje,” snuift Pers, die zich vandaag zeldzaam in sync voelt met haar wel wat dominante moeder, “we hebben een stel mensen gecreëerd dat zich bezighoudt met Patriarchale Lichaamsontkenning – waarbij ze het standaard mannelijke ding nemen en zeggen: ‘we zijn allemaal vrij!  We zweven naar de wolken’ en dan komen die vrouwen eraan en bederven de pret door te zeggen: ‘okay, en wie gaat de kinderen in leven houden?’“

Dem snapt onmiddellijk waar haar dochter op doelt: “Niemand heeft door hoe radicaliserend moederschap is voor de meeste vrouwen. En ik kan het weten! Ineens blijkt het te gaan het over al het aardse, eigene, over vlees en bloed en poep in plaats van ideeën.”

“Maar dan komt de progressieve linkerzijde langs en zegt: ‘je zou worteltjes moeten prakken, mama’s!’ Dat is wat ze denken dat vrouwen moeten doen zodra ze kinderen krijgen. Ze zeggen: ‘oh, je bent zoals die yogamoeders – waar we gewoon om lachen omdat het enige waar je om geeft is of je baby biologische worteltjes krijgt. Weet je, je bent gewoon triviaal!’ Maar wanneer ze niet triviaal zijn, die moeders, dan zijn de rapen gaar. Dit is wat me momenteel echt dwarszit: er is bijna geen ruimte meer daarbeneden om te zeggen: kunnen we vrouw zijn en moeder en menselijk?

En kunnen we praten over waar dit mannelijke standaardding van jullie vandaan komt? Maar nee!”

Pers sluit met een ferme klik haar vaporizer aan op de powerbank: “Zouden ze niet gewoon compassie hebben met jonge vrouwen die zich uit hun vrouw-zijn willen identificeren – die tweede golf feministen van jou?  Mij is het wel duidelijk: veel van onze meest veelbelovende vrouwen belandden hartstikke in een tweestrijd omdat ze beseffen dat als iemand langs was gekomen toen zíj achttien waren, en had gezegd:  ‘Hé, je wilt toch een mens zijn? We zullen je borsten afbinden, hier heb je je menselijkheid! Bingo!’ Dan zouden ze er vol voor zijn gegaan. Ze hebben gewoon geluk gehad, dat het nog niet zover was.”

Bruut aards lichaam

“Jawel,” sprak godin Dem – zeldzaam verzoenend voor haar doen – “ze begrijpen best waarom dat zo aantrekkelijk is. Het heeft enorm lang geduurd voor ze zelf hun eigen vrouw-zijn omarmden. Wij hierboven dachten soms dat het er helemáál niet meer van zou komen. En, ja, nu kunnen ze dat ding niet overdragen aan jongere vrouwen omdat die hen ook niet kunnen horen, zoals zij hun moeders ook niet hoorden. Haar blik blijft even hangen bij de slanke handen van de ober die hun glazen bijschenkt: “Weet je nog dat ik de aarde afliep om jou te zoeken toen je geschaakt werd? Jij zat goed daar in de onderwereld. Ook jij at van de vruchten. Je wilde daar gewoon zijn.”

Godin Pers verschikt de schouderbandjes van haar hemelse ensemble: “Ik kan het soms bijna bij mezelf voelen, vooral met dingen als borstafbinding en vrijwillige borstamputatie. Als je ziet hoeveel mensen achter het idee staan, dat sommige meisjes een soort ‘geslachtsziel’ hebben die gewoon niet compatibel is met het hebben van borsten. Maar bij Zeus! Ik kan me de weerzin zo goed herinneren van toen ik zelf nog mens was, om opeens zo’n bruut aards lichaam te hebben. Ik voelde me absoluut gegeneerd dat mijn hemelse zelf was veranderd in iets dat leek op een dik vrouwmens.

Het was gewoon alsof het niet ik was. Ik herinner me nog dat ik dacht dat ik mijn innerlijke zelf moest laten overeenstemmen met dat volle vrouwenlichaam, die volle borsten! Dat ik mijn goddelijke persoonlijkheid veranderde om meer promiscue en vrouwelijk te worden, om te rechtvaardigen dat ik er niet meer uitzag zoals ik me van binnen voelde: een nimf, puur geest. Het is gewoon zo gecompliceerd op aarde.”

De kracht van vrouwen

Godin Dem wordt zelf ook een beetje emotioneel: Als je denkt aan de matriarchale samenleving die wij voor ogen hadden! Ze hadden spirituele kracht, onze vrouwen. Die schonken wij ze. Als melk en honing, en met bakken. Wat we ze in ieder geval niet meegaven is een instinct om verschrikt te zijn door hun eigen vrouw-zijn. Dat zijn geen gevoelens waarmee wij ze hebben laten geboren worden hè, ze lopen ze daarbeneden op zodra ze uit de kinderkleren zijn.”

Ze knippert tegen de late zon en spreekt met beduidend meer compassie dan Pers van haar gewend is: “Pas na verloop van tijd beginnen ze te zien dat dit verhaal over hoe lichamen er niet toe doen gewoonweg niet waar is – maar het kost hen gewoon een veel tijd om het trauma te verwerken van de dingen die ze ervaren in hun tienerjaren – die hen naar dat soort onthechting drijven – en om dan een proces te doorlopen om hun vrouw-zijn terug te vinden, dat duurt lang. Was bij jou ook zo.”

Godin Pers knipt geërgerd haar handtas dicht: “Er zit een bug in het aardse systeem,” zegt ze, de toespeling van haar moeder negerend, “het is zo structureel handig om jongere vrouwen op te zetten tegen oudere vrouwen. Ik weet zeker dat Zeus erachter zit. Volgens mij is hij bang dat als zij te veel met oudere vrouwen smoezen deze vrouwen misschien wat van hun don’t fuck with me aan jongere vrouwen doorgeven. En dan kunnen ze niet zo gemakkelijk gemanipuleerd worden om meegaand te zijn, omdat dat wordt ingegeven doordat ze zich meestal vreselijk over zichzelf voelen.”

“He-mel-terg-end!” sprak godin Dem, en schudde haar zwartgrijze haren los. “Bij Zeus! Ze hebben onze sterke vrouwen inferieur gemaakt omdát ze deze kracht hebben waar ze niet mee kunnen omgaan. En dan zeggen ze: ‘omdat je inferieur bent en deze kracht hebt, zullen we je niet je volle menselijkheid geven. Maar als je je borsten amputeert dan lijk je op ons, dan nemen we je serieus. We zijn namelijk afhankelijk van jou, dus we gaan doen alsof we niet afhankelijk van jou zijn. En elke keer dat we eraan herinnerd worden dat we afhankelijk van jou zijn, zullen we een enorme narcistische woede-uitbarsting from hell hebben’. Ze zuchtte diep “Hoe als ze gewoon allemaal accepteren dat ze allemaal afhankelijk van óns zijn. En dat we hen deze lichamen gaven en sterfelijk maakten. Maar nee. Nu willen ze ook nog onsterfelijk zijn!”

Godin Pers en godin Dem raakten bevangen door een on-godinnelijke somberheid. Hun relatie was verbeterd, dat wel, je zou kunnen zeggen dat er soort van verzoening plaatsvond op het hemelse terras op het moment dat ze beseften dat er binnenkort helemaal geen moeders meer zouden zijn op aarde. Ze moesten ingrijpen. Voor het te laat was. Maar hoe? Ze besloten beiden terug te keren naar hun respectievelijke hemelse domeinen, om zich te beraden over volgende stappen en spraken af elkaar zo snel mogelijk weer te zien.

Met dank aan de onvolprezen eeuwige inspiratie van Andreas Burnier.

Wat vindt u van dit artikel?

Gerrie Strik (1958) is neerlandica met als specialisatie genderstudies aan de Universiteit Utrecht (1998 afgestudeerd), en promoveerde in 2019 op het oeuvre van Hella S. Haasse. Zij publiceert essays over maatschappelijke ontwikkelingen, in o.a. Krant voor de Aarde. In 2024 richtte zij Memoma op, mensenrechtenorganisatie die opkomt voor de rechten van vrouwen een kinderen. memoma.nl