Museale collecties

De tijden dat een expositie over mode in musea een zeldzaamheid was, zijn allang voorbij. Elk zichzelf respecterend museum organiseert wel een tentoonstelling over couture of kostuumhistorie. Zo is er regelmatig mode te zien in het Gemeentemuseum in Den Haag, Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, het Centraal Museum in Utrecht, het Groninger Museum en het Tropenmuseum in Amsterdam. Bovendien kunnen modefotografen zoals David LaChapelle, Peter Lindbergh en Mario Testino de laatste jaren op veel belangstelling van musea rekenen.

Thema’s zoals duurzaamheid en fairtrade komen in een toenemend aantal mode-exposities aan bod. Zo laat de overzichtstentoonstelling van Jan Taminiau in het Centraal Museum onder andere het handwerk en de ambachtelijke productietechnieken van de Nederlandse ontwerper zien. Ook in het Tassenmuseum in Amsterdam liggen regelmatig duurzame items in de vitrine. Zo behoort een schoudertas van de Haagse ontwerper Omar Munie, die de handgemaakte collecties laat produceren door kwetsbare jongeren, tot de vaste collectie. Daarnaast heeft het museum items geëxposeerd van het Filippijnse merk Cacha Apparels, die eerlijk worden geproduceerd van inheemse materialen zoals Manillahennep.

De modetentoonstelling Earth Matters, die in 2017 te zien was in het Textielmuseum, stond zelfs geheel in het teken van duurzaamheid. Veertig ontwerpers, textielproducenten en kunstenaars lieten er voorbeelden zien van onder andere milieuvriendelijke verfmethoden, natuurlijke vezelsoorten en gerecyclede materialen. 

Ook speciaal is de expositie over eerlijke mode in het Humanity House in Den Haag. Daarvan heeft het museum namelijk een online editie gemaakt. Het Fair Fashion Lab, dat een blik geeft in de wereld achter onze kleding, is dus altijd en overal te bezoeken.

Fashioned from Nature

De tentoonstelling “Fashioned from Nature”, die tot en met januari 2019 in het Londense Victoria & Albert Museum is te zien, verkent de – vaak omstreden – verhouding tussen mode en de natuur in de afgelopen drie eeuwen. De natuur is namelijk vaak een inspiratiebron voor mode en textiel, maar de productie van kleding heeft ook negatieve impacts op het milieu. Fashioned from Nature zet uiteenlopende outfits in de schijnwerpers die de bezoeker aanmoedigen om stil te staan bij de materialen en productiemethoden van mode. Denk aan de pauwenveren op een hoed van Reboux uit de jaren veertig en de schilden van kevers op een jurk uit de negentiende eeuw. Echt duurzame creaties, die zijn gemaakt van milieu- en diervriendelijke materialen, zijn vooral van recente datum. De expositie laat daarvan voorbeelden zien van onder andere G-Star, Stella McCartney en Honest By.

Kunst op duurzame t-shirts

T-shirts en kunst zijn misschien niet de meest voor de hand liggende combinatie. Toch kan er een kunstig kantje zitten aan de basics met korte mouwen. Merken zoals Okimono en Spreadshirt printen het werk van kunstenaars en andere creatieven op verantwoord katoen. Ook de t-shirts (en sweaters) van Dweezils Friend hebben een hoog kunstgehalte. In alle prints op de fairtrade shirts van bamboe, houtpulp en biokatoen speelt de kat de hoofdrol. De designers die zijn verbonden aan Dweezils Friend bedenken daarvoor stoere, grappige, vrolijke en gewaagde tekeningen en teksten.

Er zijn bovendien duurzame t-shirts die onderdeel zijn van een kunstproject. Charis Felice verkoopt in het kader van haar kunstproject Slutster t-shirts (en trouwens ook schoudertassen) van biologisch en fairtrade katoen waarop je een zogenoemd selfie portrait artwork kunt laten afdrukken. Het idee: stuur je selfie naar Slutster.com en Felice en de kunstenaars met wie ze samenwerkt maken er een getekend portret van, dat vervolgens via sociale media, shirts en tassen wordt gedeeld. Met dit initiatief wil Felice, die zichzelf bewustzijnskunstenares noemt, gebruikers van sociale media stimuleren om kunstenaars meer exposure en waardering te geven.

Kunst op je shirt én aan de muur

Het Arnhemse modelabel Okimono werkt samen met ruim dertig kunstenaars, variërend van grafisch ontwerpers en illustratoren tot houtsnijders. De collecties t-shirts, polo’s, longsleeves, hoodies en wielrenkleding zijn gemaakt van biokatoen, en worden eerlijk geproduceerd in Portugal. De mooiste art designs zijn sinds kort ook als papieren afdruk te koop. Bestel de print inclusief een lijst (in hout of aluminium) en je favoriete shirt hangt als kunstwerk aan de muur.  

Kunstige nieuwe creaties

Bikini’s die uit een 3D printer rollen (Shapeways). Sneakers die zijn gemaakt van plastic dat uit de oceaanbodem is opgevist (Adidas). Jurken waarvoor speciale paddenstoelenschimmels worden gekweekt (Mycotex). Duurzame mode levert soms producten op die gerust kunststukjes genoemd mogen worden. 

Veel innovatieve textielproducten zijn – eigenlijk net als kunst – niet in een reguliere winkel te koop. Zo maakt het Nederlandse label The Girl and the Machine, dat een speciale 3D breimachine toepast om unieke kledingstukken te produceren, alleen nog kleinschalige collecties. Ook de sportschoenen van KI ecobe, die je zelf in elkaar zet waardoor sweatshops straks tot het verleden behoren, zijn limited editions. Het Koreaanse label heeft alleen nog een eerste crowdfundingproces doorlopen dat het mogelijk maakt om met een eerste collectie op de markt te komen. 

Tegelijkertijd maken kunstige materialen wel een opmars door in de collecties van mainstream merken. De zijde die het Amerikaanse bedrijf Bolt Threads in een laboratorium produceert met behulp van een soort gistingsproces is al gebruikt door onder meer Patagonia en Stella McCartney. Daarnaast heeft Bolt Threads ook een milieu- en diervriendelijk alternatief voor leer ontwikkeld, dat is gemaakt van het mycelium (de ondergrondse draden) van paddenstoelen. Stella McCartney heeft er een luxe handtas van gemaakt. Deze is te zien in de expositie Fashion from Nature in het Victoria & Albert Museum. En dat is misschien wel het onomstotelijke bewijs dat duurzaam design toch écht in de kunstwereld thuishoort.