In gesprek met de kapitein van Greenpeace
'Ik peins er niet over om met pensioen te gaan'
De Amerikaan Peter Willcox (63) is de langst werkende kapitein van Greenpeace. Hij leidde de Rainbow Warrior toen het zonk na de Franse aanslagen in 1985 in Nieuw Zeeland. In 2013 zat hij samen met de “Arctic 30”
twee maanden in de gevangenis in Rusland. Eerder dit jaar bracht hij een meeslepend boek uit over zijn vele avonturen, om mensen te inspireren zelf ook iets goeds te doen. Krant van de Aarde sprak met hem in het kantoor van Greenpeace in Amsterdam.
Tekst: Gilles Havik | Beeld: Greenpeace
Zou je het water voor me willen beschrijven?
Het water verandert altijd. Maar ik moet zeggen dat er reizen zijn geweest waarin ik tegen mezelf zei: “oh, die golf heb ik vaker gezien” omdat ik dit al zo lang doe. Sinds 1970 ben ik een professionele zeeman en ik werk al sinds 1971 in het belang van het milieu. Toch ben ik nog steeds dol op de zee. En ook op zeilen. De mogelijkheid om de wind te gebruiken om je te verplaatsen naar waar je wilt zijn heeft me altijd geïntrigeerd. De manier waarop je de zeilen spant zodat je genoeg wind vangt, is fascinerend. Maar je kunt ook verder kijken en bedenken waar je morgen wilt zijn, wetende dat de wind een bepaalde kant op gaat draaien. Ik vind de problemen die dat met zich brengt razend interessant. Als ik na drie maanden op de boot thuiskom van mijn ship, ga ik zeilen voor de lol.
Waarom ben je activist geworden?
In 1965 liep ik mee in de Civil Rights March. Ik was toen twaalf. Na die optocht veranderde de VS de wetgeving, en kregen zwarte mensen meer stemrecht. Ze hebben vandaag de dag zeker nog niet dezelfde rechten als wij, dat wil ik niet bewe- ren, maar ik heb toen wel geleerd dat je zonder geweld veel kunt bereiken.
Toen ik uit school kwam, werd ik ingeloot voor het leger. Ik moest naar Vietnam om mensen te vermoorden. Ik verwierf de status van principiële dienstweigeraar. Ik liet ze weten dat ik nooit zou kunnen begrijpen waarom de VS meedoen aan een oorlog. Als je mensen wilt vermoorden, begin dan vooral een oorlog, maar wanneer je mensen op andere gedachten wilt brengen, werkt geweld niet.
Is dat iets Boeddhistisch?
Nee. Ik weet niks van Boeddhisme. Je had vroeger op de boot de mystici en de mecaniciens. Ik was een mecanicien. Ik wilde al vanaf mijn zesde niet meer naar de kerk. Dat sloeg voor mij nergens op. Het is meer gewoon praktisch. Door mensen pijn te doen, verander je hun idee niet. De natuur moeten we helpen want we zijn ervan afankelijk.
In 1985 werd je schip gesaboteerd en zonk het naar de zeebodem
Ik lag in bed toen de bom afging. Ongeveer 40 seconden later stond ik in de motorruimte toe te kijken hoe het schip was overstroomd. Het water stond al metershoog. Mijn eerste zorg waren de mensen die in de cabines daaronder sliepen, dus ik stormde naar beneden. Toen ging de tweede bom af.
Fernando Pereira, onze fotograaf, was na de eerste explosie naar zijn cabine gesneld om zijn fototoestel te redden. De tweede explosie blokkeerde zijn deur. Wij moesten naar boven en het schip zonk. Dat was het. Fernando verdronk.
Je lijkt er nu nog van aangedaan
Het ergste voor een kapitein, is een scheepsmaat verliezen. Je eerste verantwoordelijkheid is voor iedereen veiligheid te bieden. Niemand hee het
me ooit verweten, maar ik heb me altijd tot in detail afgevraagd hoe we het anders hadden moeten doen. Het moeilijkste moment kwam toen we na een korte gedenkmis zijn kist een eind droegen richting het vliegveld. Het was net of het gewicht van de wereld op onze schouders lag. We voelden het allemaal.
Hoe kom je daar bovenop?
Het ergste voor een kapitein, is een scheepsmaat verliezen. Je eerste verantwoordelijkheid is voor iedereen veiligheid te bieden. Niemand hee het
me ooit verweten, maar ik heb me altijd tot in detail afgevraagd hoe we het anders hadden moeten doen. Het moeilijkste moment kwam toen we na een korte gedenkmis zijn kist een eind droegen richting het vliegveld. Het was net of het gewicht van de wereld op onze schouders lag. We voelden het allemaal.
Het gebeurt. Mensen verliezen naasten. Veel mensen suggereerden dat we moesten stoppen met al die gekkigheid. Wij voelden het als een succes dat we
de grootmacht Frankrijk zo bang hadden gekregen. We waren nog jong. Op een bizarre manier voelden we ons trots. Alle bemanningsleden zijn activist gebleven.
Heeft het jullie versterkt?
Op een gekke manier wel. Frankrijk werd gepakt. Mitterrand wist er van. Het was het begin van het einde van hun nucleaire testprogramma. Mensen waren gewoon te boos.
Ben je daardoor iets van vertrouwen in natiestaten verloren?
Dat had ik nooit. Dit was de tijd dat we protesteerden tegen kernproeven. Eén van de plekken waar we naartoe voeren waren de Marshall Islands. Daar werden mensen moedwillig gebruikt als laboratoriumdieren. De VS organiseerden kernproeven in de buurt en lieten artsen hun gezondheid monitoren. Als je daarvan hoort, vertrouw je een staat nooit meer. Sommige mensen uit de buurt waren er na jaren zo slecht aan toe dat ze de regering vroegen of ze hen wilden laten verhuizen. In die cultuur zou dat onder andere om- standigheden ondenkbaar zijn geweest. Hun identiteit hangt samen met hun land maar ze vreesden voor het lot van hun kinderen. De VS en de Marshall Islands werkten niet mee. Toen wij een paar jaar later met de boot kwamen, vroegen ze het ons. Het was verwoestend om te ontdekken wat ons land had gedaan. Wij vervoerden alle 350 inwoners naar een ander eiland, 160 km verderop, vier keer op en neer. Een actie zonder spandoeken of arrestaties, we hielpen gewoon mensen in nood. Tot op de dag van vandaag is dit het meest betekenisvolle dat ik ooit heb gedaan. Het was de laatste actie van de Rainbow Warrior.
Hoe is het nu, nu je ouder wordt?
Ik peins er niet over om met pensioen te gaan. Ik ben nu 63, maar ga zo lang door ik kan. Al die tijd was er veel meer mis dan we ooit konden denken. Grote partijen wisten het, maar hebben miljarden uitgegeven om te liegen over de gevolgen van verbranding van fossiele brandstoffen.
De doden die dit jaar zijn gevallen in Afrika zijn daar een directe consequentie van. We moeten nu meteen uit de olie stappen! Ik moet wel zeggen dat ik sinds mijn 50ste mijn familie vaker mis. Daardoor word ik humeuriger op zee als er minder te doen is. Ik zie de horizon. Ik ben er nog niet, maar het einde is in zicht.
Kijk je toch met een beetje voldoening terug...?
Nee. Ik ben niet tevreden en ook niet trots. Ik heb nau-welijks iets bereikt. Ik had geluk, dat wel, dat ik mocht doen waar ik blij van werd, en dat het ook nog voor een goed doel was. Ik denk dat dat is wat ik wil zeggen met mijn boek. Als je iets doet voor de wereld, en dan bedoel ik niet alleen natuur, krijg je daar een goed gevoel voor terug. Je wordt er gewoon energieker van.
Als je nu mocht kiezen om te sterven tijdens een actie op het schip, of in bed met familie?
Dan wil ik wel sterven in bed, met mijn vrouw en een glas wijn. En met genoeg hersens om er nog een beetje van te genieten. Je kunt boos zijn over wat er allemaal gebeurt, maar uiteindelijk moet je je toch overgeven aan het leven. Maar voorlopig nog niet.
