We moeten ervoor waken menselijke gevoelens op dieren te projecteren (antropomorfisme). Als een groep kauwen bij harde wind allerlei luchtcapriolen uithaalt is dat alleen om te oefenen maar doen ze dat ook voor hun plezier. Hetzelfde geldt voor snowboarden van kea’s, Russische kraaien en schommelende Amerikaanse kraaien. Nuttig bezig zijn en plezier maken is goed te combineren.

Liefde en overspel

Voldoende rusten en regelmatig ontspannen is voor vogels, net als voor alle andere levende organismen, levensverlengend.  Volgens de Belgische kauwenkenner Achilles Cools, die al jaren midden in een kolonie kauwen leeft, kennen kauwen liefde en haat maar ook overspel en homoseksualiteit. Ze kennen hiërarchie, carrièreplanning, leugen, bedrog en diefstal, maar ook onderling hulpbetoon, spel, droom, apathie en frustratie. Kauwen en eksters, die in de nabijheid van mensen leven, kunnen aan het gezicht van mensen aflezen of ze een bedreiging vormen.

Bedreiging en stress

Als een vogel met zijn snavel klikt, voelt hij zich bedreigd. Als hij een andere vogel met de kop omlaag en uitgezette veren nadert, vraagt hij om veerverzorging.

Als hij met open snavel in elkaar kruipt en zijn staart uitwaaiert, waarschuwt hij een andere vogel om te vluchten. Het snel vergroten en verkleinen van de iris en met zijn pupillen flitsen toont aan dat hij angstig, opgewonden of agressief is.

Vogels kennen ook pijn en stress. Stress is gefrustreerde emotie. Bij stress wordt het hormoon corticosteron in de bijnieren aangemaakt. Dat zorgt voor extra vrijkomen van glucose en vet wat extra energie geeft. Ademhaling en hartslag versnellen tijdelijk. Daardoor kan een vogel snel vluchten of aanvallen. Stress wordt veroorzaakt door verwonding, voedseltekort, aanvallen van predators en verstoring. Langdurige stress leidt tot gewichtsverlies, aantasting van het immuunsysteem en geen of slechte broedresultaten.

Kolonievogels leven en werken vaak samen met nestbouw, broedzorg en verjagen van predators. Maar bij langdurig voedseltekort ontstaat chaos en valt iedereen elkaar aan en wordt de hele kolonie te gronde gericht. Dat vogels pijn kunnen voelen is voldoende vastgesteld met hersenscans bij kippen na leewieken (verwijderen van een stuk van de vleugel) en snavels kappen. Het klagende geluid van een door een sperwer gepakte mus vergeet je niet gauw.

Rouw en vreugde

Vogels kennen ook rouw, meestal om het verlies van een partner. De Westerse Blauwe Gaai houdt een op een wake lijkend ritueel bij het dode lichaam van een soortgenoot. Bij ontdekking slaat hij alarm. Daarna verzamelen soortgenoten zich rond de dode vogel en produceren daarbij een kakafonie van geluiden en houden op met foerageren. Dit vasten kan wel een dag duren.

Ook van zwanen en ganzen die hun hele leven bij elkaar blijven, is bekend dat ze treuren bij een dode partner en soms zelf van verdriet overlijden.

Veel vogels, vooral kolonievogels kennen tussen paren begroetingsrituelen, zelfs na elke korte afwezigheid. Zoals buigen, met de borst tegen elkaar staan, kopjes geven, strelen en kussen.

Bij weken- of maandenlange afwezigheid kan bij albatrossen en pinguïns een dergelijke begroeting wel een kwartier duren. Zo blij zijn ze elkaar weer te zien.

Jan-van-Genten begroeten elkaar