Groene stad in het Hoge Noorden; Groeten uit Groningen
Tekst: Yvonne Koop
Een vakantie naar het echte Hoge Noorden, Scandinavië wel te verstaan, zat er dit jaar niet in. Maar het Nederlandse Hoge Noorden bood een verrassend alternatief. Met name de bruisende studentenstad Groningen (Grunn in de volksmond) blijkt dynamischer en duurzamer te zijn dan we ooit hadden kunnen bedenken. Daarom van middeleeuwse Martinitoren tot fonkelnieuw Forum en alles daaromheen: de groenste informatie en adressen op een rij.
Het begint al gelijk bij de aankomst, vanzelfsprekend in het monumentale stationsgebouw waar je na een treinrit van zo’n twee uur vanuit de Randstad arriveert. Met zijn hoge plafonds en gotische elementen mag het zich een van de mooiste stationsgebouwen van Nederland noemen. Niet voor niets is het in 1896 voltooide en in 1999 nog volledig van buiten gerestaureerde gebouw een rijksmonument. Toch staan er opnieuw bouwhekken omheen: dit keer vanwege de broodnodige moderniseringen binnenin en de restauratie van de nog originele en dus 120 jaar oude perronoverkappingen.
Voor een selfiemomentje bij het station ga je naar links: daar staat het spierwitte beeld van het Peerd van ome Loeks, bekend van een Gronings volksdeuntje. Naar rechts kijkend valt het oog op het kleurrijke Groninger museum, ook al zo’n markant maar relatief jong gebouw. Onlangs was er ter gelegenheid van het 25-jaar bestaan een overzichtstentoonstelling te zien van het kleurrijke werk van architect Alessandro Mendini. Het museum is met bijna 200.000 bezoekers per jaar een van de topattracties van de stad.
Eierbal
Om een goed overzicht van Groningen te krijgen kun je bij het station gelijk op de rondvaartboot stappen. Die laat je in een uurtje letterlijk alle hoogtepunten van de stad zien: we varen langs heel wat fraaie kerken, torens, bruggen en herenhuizen. Liever op eigen gelegenheid de stad vanaf het water verkennen? Huur dan een supboard, kano of ander vaartuig en maak hiermee een rondje door de grachten.
Ook lopend kun je het centrum van Groningen prima tot in alle hoeken en gaten bereiken. Te beginnen bij de Folkingestraat, die in 2015 de titel van ‘Leukste winkelstraat van Nederland’ won. Vooral voor foodies lijkt het aanbod om van te smullen. Dat begint al bij de Frietwinkel aan het begin van de straat. Hier wordt niet alleen verse friet geserveerd maar ook de beroemde eierbal: een Groningse vegetarische snack (!) die het zelfs tot ‘Unesco immaterieel cultureel werelderfgoed‘ wist te schoppen, een prestatie van formaat voor een streekgerecht dat ‘ gewoon’ uit een hardgekookt ei bestaat met een smeuïge kerriesaus en krokante korst er omheen, eenvoudig maar overheerlijk!
Groninger Schokjes
Even verderop in de Folkingestraat zit De Bourgondier, een winkel met een groot assortiment Groninger streekproducten. Van wijn, kaas en mosterd tot de bekende droge Groningse worst en noten en snoep met fantasievolle namen als Grunneger Mollebonen (geroosterde paardenbonen), Grunneger Kekaigies (stroopballetjes), Martinitorendrop (de lekkerste Olle Grieze) en zuurtjes die Groninger Schokjes worden genoemd, naar de aardbevingen die zelfs de hoofdstad af en toe opschrikken.
Eveneens aan de linkerkant zit Le Souk, dat net zo levendig oogt en even geurig ruikt als je je bij de naam voorstelt. Van de vele tapenades, tapas, broden, groenten, noten en zoetigheden mag je volop proeven. En van alle lekkernijen kun je zelf de hoeveelheid afscheppen die je nodig hebt, zodat je nooit te veel of te weinig in huis haalt.
Aan de overkant vind je een gigantische kringloopwinkel die niet zou misstaan in Parijs. J&Z is tot de nok toe volgestouwd met antiek en ander leuks. Toch ontsnapt zonder een grote tas vol aankopen? Dan mag er als beloning een (biologisch) ijsje worden gehaald bij Toscana. Deze ijssalon is vooral beroemd vanwege haar witte aalbessenijs, just saying… 😉
Autoluwe binnenstad
Aan het eind van de lange Folkingestraat blijkt dat je nog maar aan de rand bent van de binnenstad. Vanaf de Vismarkt begint het echte werk: grote winkelketens, gezellige terrasjes, volle marktpleinen (het is zaterdag) en vooral veel, heel veel mensen. Die dankzij het autoluwe beleid van de gemeente gelukkig wel de ruimte hebben en houden om de anderhalve meter afstand in acht te nemen.
Alleen de Grote Markt voelt ondanks de naam wat klein aan, maar hier rijden dan wel ineens (elektrische!) bussen langs, fietsen en auto’s. Iets wat het gemeentebestuur graag wil veranderen. Vandaar dat in de zomermaanden werd geëxperimenteerd met het weren van (delen van) het verkeer. De Grote Markt gaat namelijk sowieso op de schop en het resultaat van de herinrichting moet groener en koeler worden, met wie weet wel een grote fontein aan de voet van de Martinitoren.
Vitamine G
Die 97 meter markante hoge toren biedt na een klim van bijna 300 treden een werelds uitzicht over de stad en haar ommelanden. Ook de grote vlekken groen vallen op: de Prinsentuin in het centrum en het Noorderplantsoen en Stadspark net daarbuiten.
Binnen de grachtengordel domineert echter vooral steen. De stad werd zelfs door de rijksoverheid op de vingers getikt vanwege het rigoureuze kapbeleid. Dat probeert het gemeentebestuur nu met het nieuwe groenplan Vitamine G goed te maken. Jaarlijks moet er 30.000 m2 groen in de stad bij komen en zeker duizend bomen. Op alle mogelijke manieren wordt groene aanplant gestimuleerd. Zo werden er onlangs gratis perenboompjes uitgedeeld, worden winkeliers gesubsidieerd om geveltuintjes aan te leggen, krijgen diverse straten containertuinen, komen waar mogelijk groene tegels en zijn er plannen voor groene bushokjes.
Stadsstrand
Op het gebied van duurzaamheid slaat de gemeente overigens helemaal geen gek figuur. In 2035 moet de hele gemeente CO2-neutraal zijn. In het kader hiervan worden 10.000 straatlantaarns vervangen door led-lampen. Veel voormalige industrie wordt omgetoverd in nieuw stadsparadijsjes als de Suikertuin, waar volop ruimte is voor nieuwe recreatie-, horeca en werkmogelijkheden. Een stadsstrand bijvoorbeeld, maar ook zeecontainers die door kleine bedrijfjes of zzp’ers kunnen worden gehuurd. In een daarvan is een coffecorner gevestigd waar onder meer biologische Kalahari-koffie (gebrand op olijfschillen) en vegan Grunschnabel-ijs verkrijgbaar is.
Ook op het gebied van woningbouw doet de gemeente het goed. Aan het water vlakbij het centrum wordt de wijk Westerwal gebouwd: de eerste wijk in Groningen stad die volledig energieneutraal zal zijn. Dit houdt in dat de bewoners de energie die ze gebruiken zelf opwekken, met innovatieve warmte/koude opslag-systemen en zonnepanelen. Ook komt er een bescheiden wijkje met zo’n dertig tiny houses. Aangezien die in een mum van tijd waren uitverkocht volgen er waarschijnlijk meer van dit soort duurzame projecten.
Reden voor een feestje? Alleen als het zonder ballonnen, confetti en vuurwerk mag, want daar doet de gemeente liever niet meer aan.
Adressen
Grunn algemeen
Forum
Nieuwe Markt 1 – Dit eind 2019 geopende cultureel centrum is perfect als begin-, midden- en eindpunt voor een bezoek aan de stad. Het 45 meter hoge gebouw huisvest zowel VVV, bibliotheek, volksuniversiteit, bioscoop als het Nederlands Stripmuseum. Het dakterras fungeert in de zomer als openluchtbioscoop. De VVV-winkel heeft een fijne selectie aan Groningse specialiteiten en cadeaus. Hieronder veel leuke en lekkere duurzame producten gemaakt door Groninger makers en bedenkers. Zoals het Vanhulley boxershort, gemaakt van oude overhemden en ander restmateriaal. En echte biologische wijn van Groninger bodem: Blanka.
Grunn eten
XO
Folkingestraat 13 – XO staat voor extraordinary en dat kun je zien en proeven. Met een voorkeur voor biologische en fair trade producten schotelt de keuken je een kwaliteitsmaaltijd voor. Wil je meer smaken proeven? Dan kun je bij XO ook kiezen voor twee halve gerechten.
Wadapartja
Gedempte Zuiderdiep 39-41 – Ofwel: ‘wat apart, ja ‘ en dit slaat op het feit dat alles in het pand te koop is, van de tafels tot aan de theelepeltjes. Wadapartja is deels winkel, deels restaurant. Alles lokaal ingekocht en versbereid. Daarbij is het streven om minimaal voedsel te verspillen.
De Groene Stoel
Gedempte Zuiderdiep 26 – Huisgemaakte taart en een geurig bakje koffie, daar staat de Groene Stoel garant voor. In de keuken worden biologische en lokale ingrediënten verwerkt in wereldse gerechten. Middels een leerwerkproject wordt vluchtelingen uitzicht geboden op een baan in de horeca.
De Pijp Wine & Dine
Hoge der A 3 – Naast het pure en eerlijke eten is hier genoeg ruimte om te genieten van een goed glas wijn. De wijnkaart bestaat voornamelijk uit biologische en bio-dynamische wijnen en bovendien staat respect voor het milieu hoog in het vaandel.
Het Oude Politiebureau
Oosterparkwijk – Een gezellig restaurant in een uniek gebouw met gerechten uit alle windstreken. In de speelse inrichting vind je meerdere elementen van de Oosterparkwijk terug. De gerechten worden zoveel mogelijk bereid met lokale ingrediënten en zijn sympathiek laaggeprijsd.
Grunn shoppen
Voedsel / markten
TOET
Ubbo emmiusstraat 19 – Een winkel en bakkerij waar overheerlijke toetjes en taarten worden gemaakt van liefst biologische en lokale of anders fair trade ingrediënten. Naast een ruim assortiment aan biologische zoetigheden zijn hier ook altijd veganistische en suikerarme of suikervrije alternatieven verkrijgbaar.
Ommelander markt
Harmonieplein – Iedere tweede en vierde zaterdag van de maand kun je op deze markt kennismaken met (h)eerlijke lokale producten en de producenten. Ook vind je hier hele leuke non-food artikelen, zoals zeep en wol.
De Wilde Slager
Nieuwe Kerkhof 10 – Een winkel, keuken, slagerij, proeflokaal en school in één. Met duurzaam wild uit voornamelijk Groningen, Friesland en Drenthe. Eigenaar David Rutgers hoopt wild toegankelijk te maken voor iedereen. Want naar eigen zeggen is dit vlees zó biologisch dat het niet eens biologisch genoemd mag worden.
Design / interieur
Handmade Hopes
Oosterstraat 28 – Dagbestedingsproject en conceptstore Handmade Hopes helpt jongeren met een bijzonder verhaal ontdekken waar hun talenten liggen. Jongeren die door hun persoonlijke situatie tijdelijk niet kunnen deelnemen aan school of werk maken de mooiste producten en blazen oude meubels weer nieuw leven in.
Laif & Nuver
Vismarkt 40 – Een prachtige met veel groen ingerichte winkel vol tijdloze woondecoratie, lifestyleproducten en cadeau-artikelen. Naast de vele verrassende merken worden er in deze soulstore ook producten van de eigen lijn verkocht. In hetzelfde twee verdiepingen tellende gebouw is tevens de HKLiving Brandstore gevestigd, een perfecte combinatie!
Tim-Tom
Nieuwe Ebbingestraat 19 – Een vintage conceptstore met een Scandinavisch tintje, vol retro artikelen, kamerplanten en tweedehands design interieurstukken. Van zeldzame platenspelers tot frisse plantjes en van Scandinavisch design tot fijne artprints.
De Stadsakker
Oude Kijk in ’t Jatstraat 38 – Een winkel voor tuinders in alle soorten en maten. Naast een grote collectie boeken, zaden en gereedschap vind je hier alles om je oogst te verwerken, vogels te voeren, handige tuinhulpjes en natuurlijk uitgebreid advies.
BIEN
Oosterstraat 54 – Een mode, woon- en lifestylewinkel vol kleding en accessoires van Nederlandse en Scandinavische merken. Conceptstore BIEN heeft een industriële uitstraling en is een inspiratieplek met een Scandinavisch tintje. Alles in de winkel is te koop, van woonaccessoires, kookboeken tot aan bijzettafels en kussens.
Mode / vintage
Appel & Ei
Oosterstraat 25 – Appel & Ei speelt al meer dan 15 jaar een grote rol in de branche van tweedehands kleding. Een plek waar mode- en milieubewuste klanten hun voormalige favoriete kleding omzetten in euro’s. Zo help je je medemens en het milieu door het recyclen van kleding.
GoudGoed Groningen
Damsterdiep 259 – Naast niet te dure ‘oude meuk’ vind je hier ook altijd iets leuks bij de handgemaakte producten uit het eigen atelier. Hiermee wordt naast unieke designerstukken gewerkt aan een beter milieu doordat materialen ge-upcycled of recycled worden.
Stardust
Carolieweg 13 – Voor goede en betaalbare vintage kleding uit de jaren ’80 en ’90 ben je hier aan het goede adres. In samenwerking met Groningse ateliers en ontwerpers is er ook een nieuwe collectie. Remade with love.