Climate Justice

Op grond van de grote verschillen in energiegebruik is de term ‘Climate Justice’ in gebruik genomen. De gebruikers van veel fossiele energie, ook gedurende vele jaren, zijn daarom met afstand de grootste veroorzakers van de klimaatontwrichting. Zij hebben dan ook veruit de grootste verantwoordelijkheid om de klimaatontwrichting effectief tegen te gaan en armere landen zoveel mogelijk te helpen. In VN-verband wordt dat ook onderkend.

Footprint Justice

Met grondstoffen en het gebruik van landbouwgrond is het niet anders. Ook hier zien we dat de rijke landen een onverantwoord groot beslag leggen op de mondiale gronden en grondstoffen. Voor veel mensen is er bijna niets over en dat betekent vaak armoede. Tegen die onaanvaardbare situatie wordt nauwelijks iets structureel ondernomen. Om dat aan de kaak te stellen ben ik een paar jaar geleden de term ‘Footprint Justice’ (Voetafdruk Rechtvaardigheid) gaan gebruiken, en schreef er een essay over, dat op diverse sites werd gepubliceerd, en recent nog op de site www.resilience.org in de VS is geplaatst.

Mondiale voetafdrukken

Om positief stelling te nemen is het uitgangspunt ‘A Fair Earth Share is a Human Right, for present and future generations’ geformuleerd. Het interessante is dat een eerlijk Aarde-aandeel tegenwoordig gekwantificeerd kan worden. Met het model van de ‘Ecologische Voetafdruk’ worden door het Global Footprint Network elke twee jaar de gemiddelde mondiale voetafdrukken van alle landen berekend. De onderlinge verhoudingen, die met hetzelfde model worden berekend, bieden de wetenschappelijke getallen van de ongelijke verdeling tussen landen. Met het Platform Duurzame en Solidaire Economie wordt het project ‘Footprint Justice’ nu verder ontwikkeld. De bedoeling is het recht op een ‘Fair Earth Share’ uiteindelijk vastgelegd te krijgen in het internationale recht. Voor de volgende stappen werd een samenvatting gemaakt, met de belangrijkste stappen die reeds gezet werden. Met dit project worden met name de grote voetafdrukken van de rijke landen mondiaal ter discussie gesteld.

Steunverklaring

Er zijn vervolgens met diverse personen en organisaties contacten gelegd, en zo is het plan ontwikkeld om bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag een ‘Advisory Opinion’ aan te vragen. Het project is nu in de fase gekomen dat er een paar landen worden gezocht, liefst een of meer rijke landen en ook een of meer landen met een laag nationaal inkomen, die het genoemde uitgangspunt op de agenda van de Verenigde Naties willen zetten. Als daar het uitgangspunt wordt aangenomen, mogen alle landen zich tegenover het Internationaal Gerechtshof erover uitspreken, en volgt er een uitspraak van de rechters. Belangrijk daarvoor is ook de steunverklaring voor ‘Footprint Justice’, die gezamenlijk is afgegeven door de hoogleraren Hans Opschoor, Jan Pronk en Nico Schrijver.

IJsland, Bordafjordur

Wellbeing Economy Governments

Om een lang verhaal kort te maken: in 2020 werd het Platform Duurzame en Solidaire Economie lid van de mondiale Wellbeing Economy Alliance (WEAll – www.weall.org ). Daarbij zijn ook enkele landen met een nieuwe visie op economie aangesloten, als eerste Nieuw Zeeland, Schotland en IJsland (alle drie met een vrouwelijke premier!), en daarna zijn Wales en Finland erbij gekomen (Canada zit in de wachtkamer).

Deze landen zijn gaan samenwerken als de Wellbeing Economy Governments (WEGo). De econoom Katherine Trebeck is een van de initiatiefnemers en grondlegger van dit nieuwe economische gedachtegoed, waarin de focus ligt op welzijn en niet op materiële welvaart. De betreffende landen geven dus voorrang aan nieuwe indicatoren, die ze belangrijker vinden dan het Bruto Nationaal Product. Toen Trebeck de informatie over het Footprint Justice-project had gezien, reageerde ze gelijk enthousiast.

Daarna is via WEAll in januari 2021 een daarvoor speciaal gemaakt verzoekschrift aan de nu vijf WEGo-landen gestuurd. In het verzoekschrift staat de vraag centraal of zij het initiatief zouden willen nemen de genoemde ‘Advisory Opinion’ over ‘A Fair Earth Share is a Human Right, for present and future generations’ op de agenda te plaatsen van de Algemene Vergadering van de VN. We kunnen dus gerust stellen dat 2021 een spannend jaar wordt voor Footprint Justice.

Jan Juffermans, landelijk actief voor de Werkgroep Voetafdruk Nederland en het Platform Duurzame en Solidaire Economie.