Tijdens een voorvertoning van Wad afgelopen jaar in Leeuwarden, speelden een aantal leden van het Noordpool Orkest live mee onder de fraaie en rauwe natuurbeelden van regisseur Ruben Smit (De Nieuwe Wildernis). De muziek is geschreven door Boy Edgar winnaar Martin Fondse. Er was even sprake dat er een soundtrack ingespeeld zou worden door het 42-koppige ensemble, maar dat kwam er niet van. Toen Reinout Douma, artistiek leider en dirigent van het Noordpool Orkest, een paar maanden later Smit bij toeval tegen het lijf liep, vonden beiden dat Wad een nieuwe muzikale impuls verdient. Inmiddels staan er ruim twintig theaterconcerten gepland door heel Nederland, met de première op zaterdag 24 augustus op het Groningse Noorderzon festival. Douma: “Het zijn prachtige beelden over een uniek natuur- en leefgebied. En wij zijn een Noordelijk orkest. Veel van onze musici voelen zich verbonden met de Wadden en komen er regelmatig. Het zijn dan ook twee interessante ingrediënten waarmee we iets moois kunnen maken.”

Douma werkt inmiddels aan een nieuwe dramaturgie, waarbij hij op basis van muzikale thema’s bepaalde scenes verder uitbouwt of juist inkort, zodat muziek en beeld in goede balans zijn. Dat houdt in dat ook solisten op de voorgrond treden. En er wordt niet eerder filmmateriaal vertoond. Ruben Smit krijgt zelf een rol als verteller
(voice-over), om de beleving zo levendig mogelijk te maken voor het publiek. Hij krijgt een plekje in het orkest en zal met korte, prikkelende zinnen scenes aan elkaar verbinden dan wel inleiden. 

Indrukwekkend materiaal

Voor wie Wad niet gezien heeft, de film brengt een eerbetoon aan het verstilde, soms harde en diverse ecosysteem van de Waddenzee en haar eilanden. Ook Duitsland en Denemarken komen aan bod. Overleven van de natuur op de grens van water en land vormt de rode draad. Ruben Smit en zijn crew werkten vijf jaar aan het project. Het leverde zoveel indrukwekkend materiaal op, dat er naast de film ook een fraai gelijknamig fotoboek is verschenen. Het bevat beeld van het waddengebied, geselecteerd uit de tienduizenden opnames van de makers en gaat verder waar de film stopt. Daarnaast is er een uitgebreid educatief programma aan scholen gepresenteerd en op de interactieve website wereldwad.nl kunnen kinderen het avontuur van dit leefgebied zelf ontdekken. En binnenkort verschijnt er zelfs een reisgids, waarin de regisseur natuurtips geeft.

Geluiden

Naast muziek vormt geluid een belangrijk element in de film. Geluidsman Olivier Nijs maakte twee jaar opnamen in het Nederlandse deel van het Waddengebied, waarbij hij probeerde om bijvoorbeeld weidse velden, luchtbelletjes en windvlagen vast te leggen. Er zijn meer dan veertig soorten zandgeluid en zeventig zeegeluiden opgenomen. Zoals de makers zelf omschrijven: “Je hoort het geluid van het gras zoals het bergeendje dat ook hoort.” Hiervan is een apart album uitgebracht, dat veertien klanklandschappen en sferen weergeeft. Die elementen nemen de kijker veelal letterlijk mee in het gebied. De natuurgeluiden zijn straks ook terug te horen bij Wad Live, maar er is toch weldegelijk een verschil. Douma: ”Het orkest trekt straks meer de aandacht. De bezetting is ook anders dan in de film. Wij spelen met een ritmesectie en blazers en die komen meer op de voorgrond. Het geheel krijgt een ‘big band randje’ aangevuld met strijkers. Hoewel dit niet betekent dat de blazers alleen maar gaan spetteren. Met flugelhorns kun je bijvoorbeeld ook een hele ingetogen sfeer creëren.” 

De dynamiek tussen eb en vloed blijft fascinerend.

Opvallende werkwijze

Inmiddels hebben Douma en Smit samen de film opnieuw bekeken en besproken wat qua beeld aangepast moet worden en waar solo’s op z’n plek zijn. Dat is een opvallende werkwijze, want meestal komt de muziek op de laatste plaats, aangepast aan de beelden. Nu is het andersom en zoeken de makers naar balans tussen verhaal en interessante orkestmuziek. In juni gaan ze alles artistiek uitwerken. Op de vraag hoe het straks dan klinkt zegt Douma overtuigend: “Bruisend en spannend, afgewisseld door minimal music en serene rust. Er gebeurt onwijs veel met dieren die aan het vechten zijn. Soms is er veel hectiek en dynamiek in de beelden, maar ook thema’s als geboorte en dood komen voorbij. Het is een constante spanningsboog, waarop de muziek inspeelt. Hierbij ga ik wellicht ook losse instrumenten koppelen aan specifieke dieren. Dat een cello bijvoorbeeld een thema uitbeeld als een valk, maar dat gaan we niet te letterlijk doen. Het ademt in ieder geval veel kleur en sfeer.” Ondanks dat Reinout Douma als Noorderling en Groninger al vele malen de Waddeneilanden heeft bezocht, blijft hij zich verbazen over het natuurschoon die de film toont. “Ik heb dingen voorbij zien komen, die ik nog niet kende of niet eerder heb gezien. Ik ben geen kenner, maar de dynamiek tussen eb en vloed blijft fascinerend op de eilanden, waardoor er een eigenzinnig ecologisch systeem ontstaat. Dat ziet iedereen wel. Het is een heel bijzonder stukje werelderfgoed en het is te gek dat wij daar op deze manier een hommage aan kunnen geven.”

Meer info: Wadfilm.nl