Chanel Trapman reisde vier jaar lang door heel Nederland om koplopers in duurzame mode te interviewen. Haar documentaire The Positive Chain of Change brengt een rijke schakering aan initiatieven in beeld. Aan bod komt bijvoorbeeld de Fair Wear Foundation, een van oudsher Nederlandse organisatie die zich inmiddels wereldwijd inzet voor eerlijke arbeidsomstandigheden in de textielindustrie. Maar ook Enschede Textielstad, dat de textielindustrie in Oost-Nederland nieuw leven inblaast. Dankzij dit initiatief van Annemieke Koster kunnen Nederlandse modemerken duurzame stoffen gebruiken die lokaal zijn geproduceerd. Dat scheelt heel veel reiskilometers – en dus CO2-uitstoot. Ter illustratie: de gemiddelde jeans heeft 64.000 kilometer over land en zee gereisd – en is in dertien landen geweest – voordat deze bij ons in de winkel ligt.

In The Positive Chain of Change passeren ook initiatieven de revue die ons als consumenten praktische handvatten geven om onze garderobe te verduurzamen. Bijvoorbeeld kledingbibliotheek Lena in Amsterdam, waar je kleding kunt lenen in plaats van kopen. Het bibliotheeksysteem verlengt de levensduur van kleding – en vermindert daarmee de milieubelasting en het grondstoffenverbruik van nieuwe productie.  

De vele merken, initiatieven en projecten die langskomen in The Positive Chain of Change zijn eigenlijk nog maar een topje van de ijsberg. In Nederland is steeds meer duurzame mode te vinden. Drie trends die zich niet alleen internationaal aftekenen, maar ook in ons eigen land worden opgepakt.

1. Vegan

Er zijn naar schatting 50.000 tot 70.000 vegans in Nederland. Een groeimarkt, waarop modemerken slim inspelen met bijvoorbeeld vegan schoenen, tassen en andere items die van oudsher van leer worden gemaakt. Daarnaast is er een keur aan plantaardige alternatieven voor bont, zijde en wol. 

De plantaardige materialen zijn niet alleen populair onder vegans, maar ook met het oog op duurzame alternatieven voor katoen en polyester. Restvezels uit de productie van bijvoorbeeld suikerriet en rijst worden verwerkt tot zachte stoffen zoals viscose, modal en lyocell. Het hippe sneakermerk Veja maakt bijvoorbeeld diervrij leer van maisafval.

Er zijn ook steeds meer modemerken die volledig vegan zijn. Neem Noumenon. Ontwerpster Dena Simaite, die aan het Amsterdam Fashion Institute studeerde, startte het label in 2016 met de missie om eerlijke, diervriendelijke must-haves te maken. In de collecties, die in Europa worden geproduceerd, staan stoffen zoals linnen, biologisch katoen centraal. Onder het motto from couch to coat maakt Noumenon ook unieke jasjes van oude meubelstoffen.

De tweeling Abigail en Lavinia Bakker zijn al jarenlang op een missie om heel Nederland aan de duurzame kleding te krijgen. Met het vegan modelabel Goat Organic Apparel en twee winkels in Amsterdam laten ze zien dat milieu-, mens- en diervriendelijke kleding mooi en betaalbaar is. In de Geitenwollenwinkel en Goat Store verkopen de zussen Bakker de collecties van hun eigen merk én andere duurzame pioniers uit Nederland, zoals MUD Jeans, Kings of Indigo en Qnoop. De makers van Qnoop hebben een duurzame oplossing voor het probleem van sokken die in de wasmachine kwijtraken. Elk paar kan met een speciaal knoopje aan elkaar worden gemaakt. De sokken en kousen zijn trouwens ook verantwoord gemaakt van biologisch katoen.

2. Circulair

Op dit moment krijgt ongeveer één procent van alle kleding die wereldwijd wordt afgedankt een nieuwe bestemming. Het overgrote deel komt terecht in afvalverbrandingsovens. Een veelzeggend cijfer: alleen al in Europa komen jaarlijks 640 miljoen spijkerbroeken bij het vuilnis terecht. Daarom staat hergebruik van textiel hoog op de agenda. Circulaire productie gaat hierin een stap verder: in een circulair modesysteem worden alle grondstoffen volledig hergebruikt zonder dat er afval bij ontstaat. Een vergezicht? Merken zoals MUD Jeans en Loop.a.life laten zien dat het al kan.

Ook andere Nederlandse merken brengen inmiddels de mooiste creaties van oude materialen op de markt. De praktische tassen van het Arnhemse merk Fraenck zijn volledig gemaakt van gerecyclede materialen, waaronder tweedehands vegan leer. Zo worden voor de binnenvoeringen reststoffen gebruikt en zijn de hengels gemaakt van oude autogordels. 

Bij Blue Loop worden nieuwe shirts, sweaters, spijkerbroeken, tassen en accessoires gemaakt van gerecyclede jeansgarens. Oude spijkerbroeken worden eerst in Twente tot fijne vezels verwerkt, die vervolgens in Italië worden gesponnen tot nieuwe garens. Deze worden uiteindelijk, met toevoeging van hergebruikt wol, geweven tot nieuwe kledingstukken. Bij elk kledingstuk in de webwinkel van Blue Loop staat aangegeven hoeveel gerecycled materiaal er in is verwerkt – en wat dit bespaart aan waterverbruik in vergelijking met nieuwe kleding.

Bij het Amsterdamse label Joe Merino zijn truien te vinden die voor honderd procent uit gerecyclede garens bestaan. De collectie met de veelzeggende naam Joe Circular is gemaakt in samenwerking met Loop.a.life, dat oude wollen kleding in Nederland inzamelt, sorteert en tot nieuwe garens omtovert. De kleuren van Joe Circular ontstaan automatisch door het handmatige recycleproces, dat kleding op kleur sorteert en verwerkt. Daarmee bespaart de productie van een Joe Merino trui een heleboel water, energie en chemicaliën die normaal gesproken nodig zijn om kleding te verven.

3. Luxe

De tijd dat we duurzame mode associeerden met geitenwollensokken ligt ver achter ons. Eerlijke en milieuvriendelijke kleding is fashionable en  allerminst wars van trends. Sterker nog, zelfs luxemode heeft steeds vaker een groen tintje. 

Neem het Nederlandse duo Rushemy Botter en Lisi Herrebrugh, dat sinds vorig jaar aan het creatieve roer staat van het iconische Franse modehuis Nina Ricci. De ontwerpers hebben ook een eigen (mannen)modelabel, Botter. Vogue omschreef de collecties van Botter als “een mix van streetwear, haute couture en geestige details”. Ook duurzaamheid past binnen de filosofie van het merk. Een groot deel van de hoeden, sjaals en jacks is gemaakt van gerecycled plastic. 

Ook ontwerpster Marcha Hüskes combineert luxe design met duurzame ambities. Onder de noemer Marcha brengt de ontwerpster tijdloze collecties op de markt die goed met elkaar te combineren zijn. Mindful luxury, zoals het wordt omschreven. Ook in de materiaalkeuze speelt duurzaamheid een rol: er zijn bijvoorbeeld items van vegan leer.

Zelf je unieke creatie maken? Ook dat kan tegenwoordig duurzaam. Bijvoorbeeld bij De Steek in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt. Op deze duurzame hotspot bevinden zich een naaicafé waar je aan eigen projecten kunt werken, een ruimte waar je workshops en cursussen over duurzame mode kunt volgen en een winkel met biologische stoffen en restmaterialen. Jonge ontwerpers begeleiden het naaicafé, de workshops en de cursussen. Zo leer je er over traditioneel vakmanschap, maar ook over de nieuwste technieken en materialen. De initiatiefneemster van De Staak, Natalie de Koning, was eerder het brein achter I Am Nold, dat hippe naailessen organiseert, en PULP, dat biologische stoffen en restmaterialen verkoopt voor hoogwaardige kledingproducties. In De Steek komen deze invalshoeken samen. Dat maakt het voor ons als consumenten extra aanlokkelijk om met een duurzame garderobe aan de slag te gaan.

Hollandse meesters van nu

Nederlandse modemerken zijn druk bezig met innovatieve technologie. Zo zijn de Nederlandse Lotte Vink en Deense Kasper Brandi Petersen de bedenkers van Labfresh, dat overhemden en t-shirts verkoopt die vlek- en geurafstotend zijn. De kleding is gemaakt van biologisch katoen dat zodanig is bewerkt dat vloeistoffen en bacteriën er niet in doordringen. Daardoor kunnen vlekken makkelijk van de stof worden verwijderd en blijft het materiaal ook na enkele dagen dragen lekker fris. De duurzaamheid heeft te maken met het feit dat de kleding minder vaak hoeft te worden gewassen, wat water en energie bespaart. Bovendien gaat kleding dan langer mee – wassen is de belangrijkste oorzaak van slijtage. Daarnaast worden de collecties eerlijk gemaakt in Europese fabrieken.

Ook de accessoires in Nederland kunnen duurzaam

Kleding en schoenen die we in Nederland inleveren bij textielbakken komen vaak terecht in ontwikkelingslanden. Maar daar zitten ze niet altijd op onze afdankertjes te wachten. Het jonge Nederlandse bedrijf FastFeetGrinded is op een missie om onze oude sportschoenen te recyclen. Afgedankte gympies, sneakers en andere sportschoenen worden verpulverd tot een granulaat, waarvan nieuwe producten kunnen worden gemaakt. Het gaat om nieuwe sportschoenen, maar ook om vloeren van speeltuinen, sportvelden en atletiekbanen. Dit alles onder het motto: run, return, recycle.

Een ander bijzonder voorbeeld van upcycling is de collectie unieke broches van A Part of Accessories. De buttons zijn gemaakt met stoffen die zijn overgebleven bij de productie van het duurzame modemerk By Sanne Jansen.