Rijden in de verkeerde richting

Ik wil in dit artikel duidelijk maken dat de boeren met hun trekkers naar de verkeerde adressen rijden. Natuurlijk is de politiek uiteindelijk beleidsbepalend en aansprakelijk voor de parlementaire besluitvorming van de afgelopen decennia. De boer is van maatregel naar maatregel gedwongen, zonder een visie voor een toekomst.

Maar de financier van deze puinhoop, de Rabobank, en de input-leveranciers van kunstmest, landbouwgif, landbouwmachines en zaden komen er wonderwel zonder kleerscheuren vanaf tot nu toe. Terwijl juist zij op de achtergrond dit systeem hebben geconstrueerd, gefinancierd en aan de boer hebben verkocht. De boer is daarbinnen het businessmodel geworden, daar waar zij dachten een businessmodel te gaan krijgen…

Genaaid door de agro-industrie en mogelijk gemaakt door onze coöperatieve Rabobank.

De Rabobank is wereldwijd een sterke food-agribank; zij financieren de landbouw en voedselvoorziening voor in totaal bijna 100 miljard euro. In Nederland financiert de Rabobank 80 % van alle landbouwbedrijven. Van de ruim 30 miljard euro gaat er 1 miljard euro naar de biologische landbouw.

Groen of pikzwart?

Rabobank praat al heel wat jaren groen. We struikelen eindeloos over de duurzaamheid-marketing en lijvige rapporten, transitie bladibla naar een ‘duurzamere landbouw’. Maar kijken we vervolgens naar de feiten van diezelfde Rabobank dan ziet dat er heel anders uit. Jaarlijks kun je in de Rabo Loan Portfolio zien waar Rabobank zijn geld heen stuurt. Dat kun je, na wat graafwerk, vinden in de Annexen van haar jaarrekening. En wat blijkt? De Rabobank financiert nog steeds blindelings de productie van kunstmest en landbouwgif!

In 2021 werd het boekjaar afgesloten met een duizelingwekkend bedrag van 2 MILJARD euro. De Rabobank vertelt daarmee niet de waarheid; ze praten groen maar financieren ondertussen pikzwart. Het volgende dat opvalt is de ‘meestribbel’-houding bij het financieren van biologisch boeren. Iedere keer weer blijven ze duidelijk maken dat ze geen heil zien in biologische landbouw; er is geen solide businessmodel op te maken en de markt pakt het niet op. Dus eerst maar werken aan de ‘vraagkant’ en de consument. Doorschuiven heet dat. Biologische boeren worden daarmee geremd in de noodzakelijke omschakeling naar biologisch. De EU heeft er ambitieuzer op ingezet; die stellen dat in 2030 minimaal 25 % van de landbouw biologisch dient te zijn. De Rabobank houdt met haar gangbare financiering de wereld weg van een noodzakelijke verduurzaming en is daarmee een van de grootste professionele vertragers binnen de landbouwtransitie.

Wurggreep

Dan nu naar de erfbetreders van de agro-industrie: de input-leveranciers van landbouwgif ( Bayer en Syngenta), kunstmest (Yaara), veevoer (For Farmers), zaden (Monsanto)  en landbouwmachines (John Deere). Er is veel onderzoek gedaan naar de consolidatie binnen de food- en agriwereld. Het is schrikbarend om te zien hoeveel in handen is van een paar bedrijven. In alle takken van de landbouw zijn er maar een paar spelers die de dienst uitmaken. Het is een wurggreep waar de boeren niet of nauwelijks uit weg kunnen komen. Zij zijn de uiteindelijke belanghebbenden van het landbouwsysteem waar we nu inzitten. De boer is de uitvoerder geworden van hun belangen. En deze geclusterde machtsstructuren hebben een lobbyleger dat constant aanwezig in Brussel om haar belangen veilig te stellen.

Het zijn ook deze agri corporates die ons allemaal het sprookje vertellen dat je de wereld niet kunt voeden als je geen kunstmest en landbouwgif gebruikt. Het zijn deze bedrijven die ons iedere keer weer voorspiegelen dat er weer een nieuwe baanbrekende technologie zal komend die ons eruit gaat helpen… En zo gaat het maar door.

Daar kun je als kleine biologische sector ook niet tegenop. De enige die daar wat aan kunnen doen zijn regeringen die ze met wetgeving aan banden zouden kunnen leggen.

De boer zit hiermee volkomen klem: die heeft zijn autonomie ingeleverd aan de input- leveranciers, hangt aan het financieringsinfuus van de Rabobank en wordt door de samenleving aangesproken als vervuiler van bodem, lucht en water. Dat is natuurlijk een weinig te benijden positie.

Het rapport in de la

We hadden allemaal beter kunnen weten als we in 2017 gelezen hadden wat de General Assembly van de UN schreef over de gangbare intensieve landbouw, gebaseerd op het gebruik van gif. Met instemming van alle leden verschijnt er een paper waarin zij stellen dat het verhaal dat we alleen de wereld kunnen voeden met een landbouw gebaseerd op pesticides een ‘gevaarlijke en misleidende’ claim is. Er is voedsel genoeg in de wereld, zegt de onderzoekscommissie van de UN, het probleem is niet het volume, het probleem is de verdeling. Wij eten te veel en anderen die het nodig hebben, missen de toegang.

De UN-commissie stelt dat we moeten inzetten op agro-ecologie en biologische landbouw; dat zijn de landbouw- en voedselsystemen van de toekomst.

Dit rapport had natuurlijk moeten inslaan als een bom. Maar zo geschiedde als met veel rapporten: ook dit verdween in de la. Een rapport zelf verandert namelijk niks; er verandert pas iets als je er wat mee gaat doen.

In 2019 was het de CEO van Danone die de wereld aansprak op de Climate Summit in Madrid met de boodschap dat hij zich realiseerde dat hun bestaande landbouwsysteem kapot was. ‘We are killing the cycle of life’. Hij verdwijnt 6 maanden later via de achterdeur, omdat zijn groene vingers de aandeelhouder wel erg veel geld op korte termijn gingen kosten.

Belangen en vrijheid

De boer zit dus vast in een systeem dat niet door hem bedacht is. Een systeem waarin een paar spelers enorme belangen hebben en het loslaten van dat systeem een onoverzienbare hoeveelheid geld kan gaan kosten voor hun aandeelhouders. Daarom zullen deze agro corporates alles doen om dit met hun lobbyisten tegen te houden, te vertragen en te saboteren zodat we niet omgaan naar een nieuwe duurzame landbouw. Hun goede bedoelingen en groene praatjes zijn weggelegd bij de marketing en communicatieafdelingen…

De boer verdient zijn vrijheid. Daarom raad ik de boeren aan de agro-industriële machtspelers en de Rabobank niet over het hoofd te zien in dit landbouwdrama. Zij verdienen te horen te krijgen hoe boeren erin zijn geluisd voor de belangen van een paar… Zij zijn de olifant in de kamer in deze onvermijdelijke transitie naar een nieuw perspectief. Zij zullen verantwoordelijk moeten worden gehouden voor hun rol in de constructie van deze puinhoop en niet onzichtbaar op de achtergrond een toeschouwer kunnen blijven.