De hooiberg van de familie Maas

Op naar het huis van de toekomst

Tekst: Moniek Verstegen | Beeld: Ramon Mosterd

Steeds vaker bouwen we duurzaam. Een ecowijk hier en een energieleverend gebouw daar. Maar een huis dat zelfvoorzienend is en bijna helemaal cradle-to-cradle komt nog niet veel voor. De gepensioneerde Jan Maas bouwt zo’n huis. Helemaal van hout, stro en leem en van alle gemakken voorzien waaraan een moderne seniorenwoning moet voldoen.

Wie de Rijksstraatweg van het dorpje Meteren heeft gevonden, ziet het huis in de vorm van een hooiberg direct. “Dat is in de zomer wel anders”, zegt Jan Maas, die het huis binnenkort betrekt, “dan zit je hier helemaal tussen het groen en waan je je midden in de natuur.” Maas draagt een blauwe overall. Hij was bezig met het verstevigen van de terrasoverkapping. Ondanks zijn leeftijd, Maas is 67, neemt hij een groot deel van de bouw zelf ter hand.

Huis van de toekomst
Het huis is bijna klaar en in verschillende opzichten bijzonder. Het is geheel gebouwd van natuurlijke materialen, volledig zelfvoorzienend, energieneutraal en ook tijdens de bouw wordt er rekening gehouden met de CO2-uitstoot. Voor de gemeente Geldermalsen, waaronder Meteren valt, is het project een experiment in het kader van duurzaam bouwen. Deze hooiberg is misschien wel het huis van de toekomst.

Seniorenwoning
Het initiatief en de uitvoering staan op het conto van de gepensioneerde Maas. Hij ontwikkelde het plan, diende het in bij de gemeente en nam de rol van aannemer op zich. In 2010 trof hij de eerste voorbereidingen. Het wonen in de hooiberg in Meteren is voor Maas een lang gekoesterde wens: een energieneutraal huis waarin hij samen met zijn vrouw Corrie oud kan worden. Een seniorenwoning met een gelijkvloerse slaapkamer en badkamer, heel veel ruimte in het toilet en brede deuren waar eventueel een rolstoel doorheen kan, middenin de kersenboomgaard pal naast het huis waar hij nu nog woont.

Nog niet in Nederland
Het geraamte van het huis bestaat volledig uit hout. Om de constructie zo licht mogelijk te houden onderzocht Maas allerlei opties. Uiteindelijk kwam hij uit bij een constructie van ‘langs verlijmd laminaat’ en houten I-profielen. Dit zijn spaanplaten die uit aan elkaar gelijmde houtsnippers bestaan. “Helaas maken ze die in Nederland nog niet, dus moest ik ze importeren”, zegt Maas. Maar dat is dan ook het enige dat hij van ver liet komen.

Heel veel stro
Waar de isolatie van het huis uit bestaat, ruik je direct bij binnenkomst: stro. Maas gebruikte in totaal 1200 balen met een dikte van een halve meter. Hier en daar steekt het nog uit de muur. Een energieneutraal huis valt of staat met isolatie, want warmteverlies kost ontzettend veel energie. Toch was de keuze voor stro een voor de hand liggende: “Stro kun je hier uit de Betuwe halen en we hebben er meer dan genoeg van”, zegt hij. Daarbij heeft stro bij de juiste dikte een geweldig isolerend vermogen: de muren van Maas laten twee keer minder warmte door dan het gemiddelde woonhuis. Heel fijn, maar is stro niet ontzettend brandgevaarlijk? “Dat vragen ze allemaal”, lacht Maas, “maar nee. Het is alleen gevaarlijk als er zuurstof bij kan, en hier zit alles heel goed ingepakt.”

Riool in de vijver
Het huis in Meteren is zelfvoorzienend en heeft geen aansluiting op nutsvoorzieningen. Maar waar laat je de inhoud van je toilet als er geen aansluiting is op het riool? Maas heeft hiervoor een voor hem vanzelfsprekende oplossing bedacht: “Ik heb een kleine biocentrale die nagenoeg schoon water oplevert. Dat loos ik in mijn vijver.” Water komt van het dak en uit de grond en wordt gefilterd voordat hij het drinkt. Een aansluiting op het elektriciteitsnet is er overigens wel, maar alleen om stroom te leveren. De zonnepanelen op Maas’ terrasoverkapping leveren veel meer elektriciteit dan hij zelf nodig heeft.

Driedubbelglas
Maas heeft geen professionele ervaring in de bouw, maar is inmiddels een vat vol kennis. Hij prijst zich gelukkig met het vinden van timmerman Marc van Dijk, met wie hij veel samenwerkt, en lijkt overal tot in de puntjes over na te hebben gedacht. Alle ramen van de hooiberg hebben driedubbelglas, behalve het enorme raam in de woonkamer: “Triple-glas isoleert zo goed dat het ook alle warmte buitenhoudt”, legt Maas uit. “En dat zou zonde zijn bij zo’n groot raam op het zuiden.”

Pionier
Hoewel er veel gebeurt op het gebied van duurzaam bouwen, zijn er eigenlijk nog maar weinig huizen die én zelfvoorzienend zijn én helemaal uit afbreekbare materialen bestaan. Wat dat betreft is Maas een pionier. Veel van de methoden die Maas gebruikt zijn echter helemaal niet nieuw. “Huizen van hout en stro bouwden we eeuwen geleden al. We zijn alleen vergeten hoe dat moet.”

Prima op grote schaal
Dat zijn manier van bouwen innovatief is, althans niet gangbaar, heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat Maas zijn huis in de kersenboomgaard mocht bouwen. De gemeente deed in eerste instantie nogal moeilijk, omdat een boomgaard onder agrarisch gebied valt. Maas: “Als je dan toch een vergunning wilt, moet je wel met iets heel bijzonders komen. Toen ik mijn plan indiende waren ze gelukkig heel nieuwsgierig.” Wat Maas betreft kun je deze manier van bouwen prima op grote schaal toepassen. “Als je een goed concept ontwikkelt, zet je een woonhuis van normaal formaat als casco binnen een week neer. En naast het behalen van ecologische winst, kom je er prijstechnisch gezien ook nog eens veel beter vanaf.”