RCO meets Europe
Tekst: Eric Schoones | Foto’s: Peter Tollenaar/Royal Concertgebouw Orchestra
In een tijd dat Europa onder druk staat en zoekende is naar een nieuwe identiteit, kwam het Koninklijk Concertgebouworkest (RCO) met een statement als bruggenbouwer. Tussen augustus 2016 en november 2018 trad het orkest op in alle landen van de Europese Unie en overal werd samengespeeld met jeugdorkesten, side by side. Deze zomer komt er een vervolg in Amsterdam.
In een filmpje op YouTube over het project komt wijlen burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan nog aan het woord. Hij merkt op dat het Koninklijk Concertgebouworkest maar liefst 25 nationaliteiten telt. ‘Een geweldig voorbeeld van het Europese mozaïek.’ En over de kracht van de muziek zei hij: ‘Als de geschiedenis en crises het zelfbeeld van Europa ontwrichten dan vormt kunst een goed tegenwicht.’ Tenslotte citeert hij instemmend Charles Burney: ‘Waar muziek klinkt, zal beschaving volgen.’ Muziek is de meest internationale taal en de muziek die het orkest speelt komt voor het grootste deel uit Europa. Directeur van het orkest Jan Raes zei: ‘De rijke diversiteit in Europa van verschillende culturen en muziek is de beste manier om elkaar zonder woorden te verstaan.’
Avontuur
Martijn Voorvelt schreef in december 2018 in Preludium, het programmablad van het Concertgebouw en het Concerrgebouworkest: ‘Het avontuur van RCO meets Europe begon op 27 augustus 2016 in Dublin en eindigde op 24 november 2018 in Zagreb. Gedurende twee jaar bezocht het Concertgebouworkest alle 28 lidstaten van de Europese Unie. Niet alleen landen als Frankrijk, Oostenrijk en Portugal, maar ook zes landen waar het orkest nooit eerder optrad: Bulgarije, Cyprus, Estland, Litouwen, Malta en Slowakije. Er waren genoeg hindernissen om te overwinnen. In sommige landen ontbrak het aan budget of de infrastructuur voor een dergelijk concert. Ook in een land als België bleek het niet zo eenvoudig, vanwege de moeizame communicatie tussen het Nederlandse en het Franse deel van het Conservatorium van Brussel.
En de Brusselse uitdaging laat precies zien wat het orkest met RCO meets Europe wilde benadrukken. In de Europese veelkleurige traditie vormen vele stemmen samen een betekenisvol geheel, net zoals in de muziek. Luisteren naar elkaar is essentieel om samen iets te bereiken. Europa functioneert omdat mensen met verschillende culturele achtergronden elkaar met een luisterend oor tegemoet treden. In een tijd dat splijtzwammen het steeds meer voor het zeggen hebben is de boodschap van verbondenheid urgenter dan ooit.’
Jongeren
Heel belangrijk in het project waren jongeren, meer dan duizend jonge musici van lokale jeugdorkesten kregen de kans om met het Concertgebouworkest, een van de toonaangevende symfonieorkesten in de wereld, mee te spelen.
Op 14 februari van dit jaar kwam er al een vervolg in de vorm van RCO meets New York, en het Koninklijk Concertgebouworkest speelde in Carnegie Hall samen met jonge musici van het National Youth Orchestra of the United States of America. En deze zomer gaat het nieuwe jeugdorkest RCO Young, van start, als een logisch vervolg en een belangrijke verdieping van Side by Side
Vervolg
RCO Young is het nieuwe internationale jeugdorkest van het Koninklijk Concertgebouworkest. Het bestaat uit jonge getalenteerde musici van 14 tot en met 17 jaar uit Europa en weerspiegelt de diversiteit van de Europese samenleving. Het jeugdorkest is vooral bedoeld voor verborgen talenten: jonge musici die een steuntje in de rug verdienen en die te weinig zichtbaar zijn in de Europese orkesten. In totaal zijn er 323 voorgedragen, van wie er 73 zijn geselecteerd. Met 27 nationaliteiten reflecteert het orkest de diversiteit van Europa. Naast 72 Europese orkestleden speelt een jonge violiste uit Zuid-Afrika mee in het kader van het uitwisselingsprogramma dat het Concertgebouworkest sinds 2013 heeft met het South African National Youth Orchestra (SANYO).
Coaching
Tijdens een intensief summer camp in Akoesticum, trainingscentrum voor muziek, dans en theater in Ede, nemen de jonge musici deel aan groeps- en orkestrepetities, kamermuziek, coachingsessies en workshops door professionele workshopleiders. Ook krijgen zij lessen van musici van het Concertgebouworkest. Om de deelnemers te begeleiden zijn acht mentoren geselecteerd. Dit zijn jonge mensen (21-33 jaar) met verschillende achtergronden, die een passie voor klassieke muziek en ervaring met het begeleiden van jongerenkampen gemeen hebben. Het Concertgebouworkest acht de ontwikkeling van toptalent van essentieel belang. Daarnaast beoogt het orkest met RCO Young via de muziek ook het stimuleren van persoonlijke ontwikkeling, gemeenschapszin en democratisch denken. Hiervoor wordt in samenwerking met het United World Colleges Nederland een speciaal programma ontwikkeld. Op deze manier slaat dit nieuwe jeugdorkest een brug tussen de maatschappij en een cultureel topinstituut.
Concerten
Uit RCO Young worden vijf grote ensembles geformeerd die onder leiding van orkestmusici concerten zullen geven in het Vondelpark Theater (openluchtconcert, op 18 augustus) en in de Amsterdamzaal van RCO House, het nieuwe onderkomen van het orkest (22 augustus). Op 23 en 24 augustus zal RCO Young zich als orkest presenteren onder leiding van de Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado in respectievelijk Het Concertgebouw en in Flagey te Brussel. Op het programma staan Mendelssohns Vioolconcert met Julian Rachlin als solist en de Vijfde symfonie van Tsjaikovski.
In februari publiceerde het Concertgebouworkest een boek over RCO meets Europe en Side by Side. RCO meets Europe is een oogstrelend boek over een uniek en ambitieus project. Van augustus 2016 tot november 2018 trad het Koninklijk Concertgebouworkest op in alle lidstaten van de Europese Unie.