Wanneer je door Berlijn loopt en je hongerig voelt kun je natuurlijk ergens iets te eten kopen, of boodschappen doen. Maar: je kunt tegenwoordig ook op zoek naar een deelkoelkast, om te kijken of daar iets in te vinden is. Duitsland telt er inmiddels 50, het overgrote deel daarvan staat in Berlijn. In winkels, die het initiatief ondersteunen, maar ook gewoon op straat.

Tekst: Jolien Scholte

Valentin Thurn is het brein achter foodsharing.de, dat de deelkoelkasten en andere initiatieven opzet. Van oorsprong is hij filmmaker: hij kwam toevallig in aanraking met het thema voedselverspilling toen hij een item draaide over ‘dumpsterdiving’. ‘Het maakte me kwaad, toen ik zag hoe enorm veel prima eetbaar voedsel er in die vuilnisbakken lag’, zegt Thurn tegen The New York Times.

‘Iedereen deelt van alles op het internet, dus waarom gaan we niet online voedsel delen?’

Voedselverspilling op de kaart

Thurn raakte geïnteresseerd in het onderwerp en bracht in 2010 de documentaire ‘Taste the Waste’ uit. De beelden van opslagplaatsen vol met oud brood, containers vol prima rode tomaten met een net afwijkende vorm: Thurn zette voedselverspilling ermee op de kaart in Duitsland. Het idee om een foodsharing site op te zetten kwam al snel na de documentaire. Thurn besprak het idee met zijn filmcrew: iedereen deelt van alles op het internet, dus waarom gaan we niet online voedsel delen?

Het resultaat is onder andere de 50 publieke deelkoelkasten. Daarin komen zowel de restjes van particulieren als het overgebleven eten van bedrijven terecht. ‘Soms gaan mensen op vakantie en realiseren ze zich dat ze een koelkast vol eten hebben dat ze niet meer op kunnen’, geeft Thurn als voorbeeld aan de NYT. ‘Of ze hadden een feestje, waarna teveel eten over is gebleven.’

Alleen delen wat je zelf zou eten

Mensen die met restjes zitten die ze niet in de vuilnisbak willen gooien kunnen die kwijt in één van de deelkoelkasten. Voor de veiligheid zijn er een paar regels, zo is vers vlees en verse vis bijvoorbeeld verboden. De basisregel is duidelijk: mensen moeten eten delen wat ze zelf ook nog zouden willen eten. Tot nu toe gaat dat goed, als we Thurn moeten geloven. De oprichter stelt dat er wel eens problemen zijn geweest met mensen die hebberig zijn en de koelkasten structureel leegroven, maar dat er nog nooit klachten zijn geweest over dat mensen ziek zijn geworden.

Dat komt ook omdat er een groot netwerk van vrijwilligers opereert rondom de deelkoelkasten. Zij checken de koelkasten en halen eten wat niet meer goed is weg. Ook zijn er vrijwilligers die langs bedrijven gaan om hun restjes mee te nemen. Brood van een dag oud bij de bakker bijvoorbeeld. Dat alles resulteert erin dat veel van de koelkasten nu wel drie keer per dag aangevuld worden.

‘En het feit dat we minder ruimte nodig hebben voor afvalcontainers en minder kosten maken voor de verwerking van het afval: dat is een welkome bijzaak’

Welkome bijzaak

Bio Company, een biologische winkelketen in Berlijn, was de eerste die zich aansloot bij foodsharing.de. Er gaat nauwelijks nog iets in de afvalbak, stelt de directeur van het bedrijf in Tagesspiegel. ‘We zijn bewust met voedselverspilling bezig. En het feit dat we minder ruimte nodig hebbenvoor afvalcontainers en minder kosten maken voorde verwerking van het afval: dat is een welkome bijzaak.’

Wie er iets meeneemt uit de koelkasten: dat is om het even, stelt foodsharing.de. Of het nu iemand is die arm is en weleen extraatje kan gebruiken, of gewoon iemand die zin heeft in het lekkere broodje wat erin ligt. Het doel van de deelkoelkasten is voedselverspilling terugdringen. Wie het uiteindelijk opeet, daarop is geen controle en dat doet ook niet ter zake.

Manier van denken veranderen

In het afgelopen jaar is er volgens de organisatie zo 1.000 ton aan voedsel van de afvalbak gered. ‘Als je kijkt naar wat er in totaal in Duitsland wordt verspild, dan is dit niks’, relativeert Thurn tegenover NYT. ‘In die zin denk ik niet dat foodsharing echt de oplossing is voor voedselverspilling. Belangrijker dan de hoeveelheid geredde kilo’s is om de manier van denken van mensen over voedselverspilling te veranderen.’

‘Het resultaat is onder andere de 50 publieke deelkoelkasten. Daarin komen zowel de restjes van particulieren als het overgebleven eten van bedrijven terecht.’

Essenkörbe

Sinds kort kun je op de site van foodsharing.de inzoomen op een kaartje van Duitsland. Daar staan niet alleen de deelkoelkasten op, maar ook zogenoemde ‘Essenkörbe’. Particulieren of bedrijven kunnen zo’n körbe aanmaken op de site als ze iets over hebben. Zo kun je bijvoorbeeld zien dat ene Jens in Berlijn 20 verse stokbroden aanbiedt, overgehouden van een feestje. Afhalen om 11 uur. Of de bakker die meldt op dinsdagmorgen 10 uur met een bestelbus overgebleven brood en taart weg te geven voor het Berlijnse station: ‘graag zelf zakjes meenemen.’