Een van de voornaamste oorzaken van bijensterfte is het gebrek aan voedsel, want bijen moeten daarvoor steeds verder vliegen. En pesticiden zorgen voor de nekslag.

Bijensafari

Een van de oplossingen kan de uitbreiding van het aantal imkers zijn. De Nederlandse Bijenhoudersvereniging geeft cursussen, want imker ben je niet zomaar. Het houden van een bijenvolk vergt grondige kennis maar wie zich erin verdiept, wordt verrast door de fascinerende wereld van de zoemende zwart-gele bloemenvriend. Natuur & Milieu biedt een app aan waarmee geÔnteresseerden op bijen-
safari kan gaan. Dan kun je altijd nog besluiten of je een bijenkorf in je tuin wilt plaatsen.

Mysterie

Nederland kent 350 bijensoorten en wereldwijd ongeveer twintigduizend. De honingbij is de bekendste bijensoort en is de belangrijkste leverancier van natuurproducten als honing, bijenwas, koninginnengelei en propolis. Veel bijenvolken zijn verdwenen door parasieten en insecticiden, maar veel is nog een mysterie. Wel is veel bekend over het complexe gedrag en het ingenieuze kliersysteem van de bij dankzij intensief onderzoek. Kunstmatige bijenvolken moeten regelmatig onderhouden worden om ze van afval te ontdoen en om de honing te oogsten. Onder natuurlijke omstandigheden bouwen de bijen steeds een nieuw nest om aan nestparasieten te ontkomen.

Leve de koningin!

Het bijenvolk kent verschillende verschijningsvormen, die ëkastení worden genoemd. Dat zijn de ëmoerí, de ëwerksterí en de ëdarí. De moer of koningin is de meest zeldzame bij. De koningin houdt het nest in stand door het leggen van grote hoeveelheden eitjes, wel tot tweeduizend per dag. De werksters zijn, net als de moer, vrouwelijk. In de zomer komen de mannelijke bijen, de darren, tevoorschijn. Ze zijn vanzelfsprekend nodig voor de paring, maar regelen ook de temperatuur in de kolonie. Als er niet genoeg stuifmeel in het bijennest aanwezig is, worden ze verwijderd. In de winter weet een moer zich omringd door ongeveer tienduizend werkbijen en geen enkele dar. In de zomer zijn enkele honderden darren en kan het aantal werksters oplopen tot 80.000.

Strikte taakverdeling

Het in stand houden van het nest vereist een nauwgezette samenwerking. De werksters zijn gebonden aan een strikte taakverdeling, zoals het maken van nieuwe raatcellen, het verzorgen van de larven, het schoonhouden van het nest, het verjagen van vijanden, het dichten van kleine nestopeningen, het ventileren van het nest, het maken van honing, het zoeken naar voedsel en het beschermen van het nest. Het werkzame leven van een honingbij begint zodra zij uit de cel is gekropen. Aan ijver heeft het een bij nog nooit ontbroken.

Bijendans

Honingbijen beschikken over een interne biologische klok, waardoor ze kunnen navigeren en taken verdelen. Die klok van reguleert ook de ëbijendansí, waarmee de werksters informatie doorgeven over waar ze voedsel kunnen vinden. De taken van een honingbij veranderen voortdurend. De jonge, net uitgekomen bijen hebben andere taken dan de oudere bijen. De jongere exemplaren kunnen meteen vliegen, maar doen dit zelden. Ze blijven in het nest en voeren huishoudelijke taken uit. Een pas uitgekomen honingbij houdt zich bezig met het reinigen van cellen. Enkele dagen later kan zij ook de nectar bewerken en kijkt het uitvoeren van een bijendans af van haar soortgenoten. Na zes dagen kan zij jonge larven verzorgen en voeden. Als de werkster twee weken oud is, kijkt ze nieuwsgierig bij de vliegopening en helpt daar ook bij de bewaking van het nest. Na drie weken vliegt de werkster voor het eerst uit om nectar en stuifmeel te verzamelen.De oudere bijen vliegen veel en zoeken naar voedsel of bewaken de nestingang. Deze verandering in taakverdeling verhoogt de efficiÎntie van het bijenvolk en wordt in stand gehouden door de constante aanvoer van nieuwe bijen die uit hun pop kruipen.

Bestuiven met penseel

Hoezeer de mens afhankelijk is van de werkzaamheden en de bestuiving van de bij weten ze inmiddels in China. Daar ging men zo rigoureus te werk met pesticiden, zoals glysofaat, dat bijenvolkeren massaal het loodje legde. Daarmee kwam de voedselproductie ernstig in gevaar, waardoor een legioen aan Chinezen werd opgetrommeld om met een penseeltje de bestuiving van de bijen over te nemen. Het is een schrikbeeld dat we in ons land moeten vermijden.

Op speurtocht

De bij is onze vriend en steekt alleen in doodsnood. Het is aan te bevelen om eens op bijenspeurtocht te gaan. Dat kan bijvoorbeeld bij het Kunstfort in Vijfhuizen waar een bijenmuseum is ingericht met allerlei educatieve mogelijkheden. Bij kwekerij Het Nieuwe Veld in Diepenveen is ook zoín museum en bij imkerij Mellinde in Maartensdijk kun je ook kennismaken met de wonderen van de bijenwereld.