De Alpen zijn wellicht één van de mooiste plekken in Europa. De elf plaatsen die, verdeeld over vier landen, Alpenpioniers genoemd mogen worden, hebben zich verenigd als Best of the Alps. In de winter bepaalt de wintersport hier het tempo. Maar in de zomer neemt de rust van het traditionele bergleven het over.
Tekst: Marco Barneveld

Chamonix-Mont-Blanc, Cortina d’Ampezzo, Davos Klosters, Garmisch-Partenkirchen, Grindelwald, Kitzbühel, Lech Zürs am Arlberg, Megève, Seefeld, St. Anton am Arlberg en St. Moritz. Elf klinkende namen uit de Alpen. Namen waarin de romantiek van het bergleven gevat zijn. Stuk voor stuk originele wintersportplaatsen met historie en traditie. Reputaties opgebouwd in de Gouden Tijd van het Alpinisme in het begin van de twintigste eeuw toen bergbeklimmers en avonturiers deze toentertijd kleine dorpjes ontdekten. Plaatsen die vorm hebben gegeven aan dat rustieke gevoel wanneer je aan de Alpen denkt. Ongerepte alpenweides, spitse bergtoppen met ook in de zomer met toefjes sneeuw bedekte toppen: de Arlberg, Dolomieten, Eiger, Mönch, Jungfrau en de Mont Blanc. Beroemde bergen die het thuisdecor vormen voor deze elf Alpenpioniers die samen het beste van de Alpen vormen.

“Hoewel de naar buiten gekeerde uitstraling kosmopolitisch is, is de ziel van deze dorpen geworteld in de eeuwenlange ontoegankelijkheid,” zegt Sammy Salm. Salm is de directeur van Best of the Alps, de organisatie die zich hard maakt voor de promotie van deze elf Alpenpioniers. “Eeuwenlang was het leven zwaar in de Alpen. In de volgende vallei komen, was bijna een wereldreis. De bewoners woonden in kleine nederzettingen en sprokkelden hun kost bij elkaar met kleinschalige landbouw en veeteelt op de steile hellingen. Om het te redden in die omstandigheden waren zelfredzaamheid,inventiviteit en een diepe band met de natuur, noodzakelijk. Het kweekte een cultuur van doorzettingsvermogen en realiteitszin: niet kakelen maar eieren leggen. ” Dat zorgde voor mooie ontwikkelingen in het gebied toen sneeuw goud bleek. Sinds de komst van de eerste toeristen in St. Moritz zo’n driehonderd jaar geleden, zijn er grote ontwikkelingen in gang gezet. De eerste ski-school in St. Anton am Arlberg, de eerste skilift in Davos, de bergtrein naar de top van de Zugspitze in Garmisch-Partenkirchen en de eerste Winter Spelen in Chamonix-Mont-Blanc.

Alpenweides

En terwijl in de winter het mondaine, sportieve leven deze gebieden in versnelling brengt, blijft in de zomer de traagheid die eeuwenlang de klok sloeg ongestoord alom aanwezig op de groene Alpenweides. Neem Franz Hiesel die zomer na zomer als herder zorgt voor veertig stieren in Tirol’s enige gebied waar alleen runderen mogen grazen. “Hoor, daar lopen ze,” zegt Hiesel, luisterend naar het geluid van de bellen die we in de verte horen op Gampernun-Alpe, een idyllische Alpenweide vlakbij St. Anton am Arlberg. Vanuit alle hoeken van Tirol brengen boeren in de zomer hun fokstieren naar Hiesel toe. Soms zelfs helemaal uit Zuid-Tirol. De extra kilometers zijn het waard wanneer de stieren in de herfst in topconditie terugkeren naar hun koeien, trappelend om te bevruchten.

Omgevallen bomen
Hiesel zit voor zijn houten hut. Zijn verrekijker om zijn nek. De witte indrukwekkende baard glanst in de zon en steekt af tegen zijn bruine huid. Alles ademt rust en sereniteit ondanks de gezamenlijke bak met testosteron die de veertig stieren met zich meedragen. Ach, er zijn geen dames in de buurt. Dus waarom zou je druk doen? Gedurende de zomer woont Hiesel in de bergen. Wordt het nooit eenzaam? Hij lacht breed: “Nee, zeker niet. Kijk nou eens even om je heen. Kijk naar dat uitzicht. Ik heb de bergen en de stieren die me gezelschap houden en er ook voor zorgen dat ik me werkelijk nooit hoef te vervelen. Er is altijd van alles te doen. Soms is een stier verdwenen en ben ik een hele dag in touw om hem weer op te sporen. Ik verwijder omgevallen bomen en stenen die op de padden gevallen zijn. Het is belangrijk dat die vrij blijven. Soms zijn er lawines of onweersbuien waardoor ik dagen bezig ben met opruimen. En mijn vrouw komt me ook opzoeken vanuit het dal. Nee, ik vind het al negentien jaar heerlijk hier.”

Het gebied is bijna zestig hectaren groot. Dat betekent een hoop wandelen en klimmen voor Hiesel. “Ik ben vaak de hele dag op pad omdat ik iedere dag kijk waar iedere stier uithangt. Ik vind het belangrijk om iedere stier, iedere dag een keer te zien. Soms zelfs twee keer. Het zijn een beetje mijn kindjes. Grote kindjes, dat wel. Mijn grootste stier weegt een ton.”

Eeuwenoude boerderij
“Ik ben nog nooit wakker met het gevoel dat ik geen zin had in de dag,” zegt ook boerin Maria Gapp die een paar bergen verder in Seefeld de scepter zwaait over de Gapphof, de familieboerderij sinds 1804. Sinds haar man tragisch omkwam bij een ongeluk, runt ze de boerderij in haar eentje. “Toen mijn man overleed, werkte ik op een bank,” vertelt Gapp. “Het was logisch dat ik de boerderij overnam. Het was een moeilijke tijd, maar buiten werken, midden in de natuur en op het ritme van de veranderende seizoenen werkt helend. De Alpen zijn een medicijn voor vermoeide zielen.”

Dit soort verhalen van de bewoners van de elf Best of the Alps locaties zijn overal. “De traditie van het bergleven is wat hen bindt,” weet Salm. “Het weer en de seizoenen die de dienst uitmaken. Hier heeft de mens altijd samengeleefd met een weerbarstige doch prachtige natuur. Een natuur waar men voorzichtig mee omgaat om te behouden voor latere generaties. Best of the Alps biedt het beste wat de Alpen te bieden hebben.”

Terwijl de zon doorbreekt genieten we van het magistrale uitzicht op een houten bankje voor de boerderij. Maria Gapp serveert ons versgebakken brood met een heerlijke, van de melk van haar eigen koeien gemaakte cream cheese. Tot jezelf komen, is eenvoudig hier. “Wil je wat drinken? We hebben ons eigen bronwater,” lacht Gapp. Kan het idyllischer?
Meer informatie? www.bestofthealps.com

Sammy Salm, directeur van Best of the Alps.