Collectie over de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië herdenkt tachtig jaar vrijheid

Creativiteit en veerkracht

Voor het eerst staan borduurwerken en kledingstukken uit de vrouwenkampen centraal in een tentoonstelling. “Het verhaal van de collectie speelt zich af in een tijd van enorme onzekerheid en schaarste,” zegt Didi van Trijp, conservator bij Museon-Omniversum en bedenker van de collectie. “De stoffen creaties laten zien hoe vrouwen hun creativiteit en veerkracht uitten, terwijl daar in deze periode weinig ruimte voor was. Denk aan geborduurde tafelkleden en servetten, jurken van parachutestof en zelfs gepersonaliseerde kampnummers. Met naald en draad vertelden de vrouwen over de Japanse bezetting. Zo borduurden ze pijnlijke, maar ook ontroerende en soms zelfs grappige kamptaferelen.”

Oranje boven

Een van de vijf thema’s in de collectie laat zien hoe de gevangengenomen vrouwen in de kampen in stil verzet kwamen door middel van textiel.

“De vrouwen gebruikten hun eigen creaties om hun loyaliteit en identiteit uit te drukken. Dit deden ze met geheime boodschappen op hun kleding, zoals borduursels met subtiele verwijzingen naar het rood-wit-blauw van de Nederlandse vlag of het oranje van het koningshuis. Ze gebruikten ook kleding om voedsel of briefjes te smokkelen, bijvoorbeeld met een tjoepschort, een schort met verborgen zakken.”

Hergebruik

De tentoonstelling bevat ook een inspirerende boodschap voor de huidige generatie. “We kunnen veel leren van de vindingrijkheid van deze krachtige vrouwen. Zo is de parachutejurk een goed voorbeeld van creatief omgaan met bestaande materialen, noodgedwongen vanwege de grote schaarste in de oorlog. Het museum betrekt het publiek bij de tentoonstelling met repareer- en borduurworkshops, waarin bezoekers zelf aan de slag gaan met textiel, geïnspireerd door verhalen en technieken uit de collectie. Daarnaast organiseert het museum, met hulp van jongerenwerkgroep Jong 1508, een bijeenkomst waarin verschillende generaties met elkaar in gesprek gaan over dit verleden. Zo houden we de belangrijke lessen uit deze zware tijd, ook na tachtig jaar, levend voor alle generaties.”