Biodiversiteitsoppeppers in het Rivierengebied

De zeven landschapslinten vallen als totaalproject onder Gonzend Rivierenland. Dat is op zijn beurt een programma van De Fruitmotor. Dit is een stichting die als één van haar doelen een biodiverser, klimaatbestendiger, mooier en vitaler regionaal landschap nastreeft. Voorzitter en oprichter Hilde Engels: “Zo willen we op een regionale schaal een aaneengesloten ecologisch netwerk creëren en tegelijkertijd een maatschappelijke beweging op gang brengen.”

Co-creatie

In co-creatie met de Tielse kunstenares Gera van der Leun heeft De Fruitmotor zeven ecologische linten door het landschap bedacht. Die lopen van veer naar veer. “Zo gaan we op zeven plekken in Rivierenland – dwars op de rivieren – prachtige noord-zuid verbindingen aanleggen. Die bestaan uit heggen, boomsingels, bloemranden, poelen en vogelbosjes die passen in het landschap,” aldus Hilde. “Er ontstaat dan een groen-blauw raamwerk van biodiversiteit.” Gera is ook de captain van het eerste lint dat tot stand is gekomen. Op 24 januari 2024 vond de aftrap van de Vlinderroute plaats in Tiel. De Tielse Vlindertuin is de startplaats voor de Vlinderroute en die loopt naar Eck en Wiel. Vandaar de naam Vlinderroute. De twee linten waar tot nu toe een begin mee is gemaakt dragen de naam van hun bron.

Het Voedsellint

Het oorspronkelijke vierde  lint draagt de toepasselijke naam Voedsellint. Op deze route van Varik naar Rijswijk zitten namelijk al een fruitstokerij, een bierbrouwer, een wijnboer, een biologisch landbouwbedrijf en enkele voedselbossen. Bovendien zijn er plannen om een vlindertuin aan te leggen langs deze route. “De Bloemrijken, bijvoorbeeld plekken met veel bloemen voor wilde bijen en andere insecten, vormen onze stepping stones,” licht trekker Dénise van der Linden van het Voedsellint toe. “Dit zijn onze pareltjes.” Het vanaf 20 november 2024 aan te leggen Tiny Forest ‘De Kaardenbol’ in startplaats Varik vormt de bron van het Voedsellint die naadloos in het thema past.

“Binnenkort start er in Tiel-West een voedselpark. Ook zij willen aanhaken bij het Voedsellint,” zegt Dénise enthousiast. Het thema voedsel hoort echt bij haar, ook omdat ze actief is in de biologische catering. “Voeding gaat voor mij daarnaast ook over hoe je je voedt, dus met wie je omgaat, wat je leest en wat je op je lijf smeert.”

Erkenning

De landschapslinten trekken steeds meer aandacht van geïnteresseerden en professionele partijen in ons land. “Zo is er een landschapsarchitectenbureau in Utrecht dat het idee van de ecologische linten als innovatieve bijdrage meeneemt bij het ontwikkelen van hun plannen,” weet Dénise. “Dat voelt voor ons als erkenning voor waar wij mee bezig zijn. Mensen die interesse hebben, mogen naar onze bijeenkomsten komen. Raak gerust geïnspireerd en doe mee in je eigen omgeving. Het zou heel mooi zijn als op deze manier Nederland er een groot stuk biodiversiteit bij krijgt.” De projectleider vertelt heel gepassioneerd dat het in de kern gaat om bewustzijn voor biodiversiteit te creëren. “Dit zorgt voor een gezonde bodem. Die zorgt op zijn beurt voor gezonde voeding en vervolgens voor gezonde mensen, dieren en rivieren.”

De vijf andere linten

Naast de Vlinderroute en het Voedsellint zijn er nog vijf trajecten – van veer naar veer – waarop een ecologisch lint komt. Daarvan zijn nog geen namen bekend. “We zijn in gesprek met de gemeenten in dat gebied om te kijken waar hun prioriteiten liggen,” zegt de voorzitter van De Fruitmotor. “Ook het Waterschap heeft hier een belangrijke stem in. Daarnaast gaat het erom of we alles financieel aan elkaar geknoopt krijgen. Want de organisatie van zo’n lint kost veel tijd en uitvoeringskracht. Dat vraag veel overleg met landeigenaren en het duurt altijd even tot mensen tot handelen overgaan.”

Hiermee bedoelt Hilde ook dat particulieren de tegels uit hun tuin halen of het gras minimaal vijf centimeter hoog laten staan. “Kleine dingen helpen ook. We zien dat particulieren steeds vaker kiezen voor biodiversiteit in hun eigen tuin. Er valt dus nog een wereld te winnen door het vergroenen van industrieterreinen, met gemeentelijk ecologisch bermbeheer en het bloemvriendelijk maken van het boerenland.”

Zonder bestuivers geen gewassen

De grootschalige agrarische landschappen hebben biodiversiteit nodig. Want zonder bestuivers geen gewassen. Het is ironisch dat juist particulieren dit over het algemeen meer op waarde schatten, vertelt de voorzitter. “Dit vind ik merkwaardig, want met name de akkerbouw en fruitteelt zouden actieve bestuiving veel meer horen te bevorderen door heggen aan te leggen en bloemranden langs akkers en boomgaarden in te zaaien. Bijen hebben bloemen nodig en die zijn er te weinig. Je kunt dus zeggen dat we aan bloemarmoede lijden. Onze landschapslinten dragen juist bij aan meer bloemen in het landschap. En het ziet er ook nog eens heel vrolijk uit.”

Oplevering

Het kan ongeveer tot 2030 duren voordat alle zeven linten er als afgeronde projecten bijliggen. “Dat ligt aan de financiën, de medewerking van alle partijen en aan de plaatsing van de linten in het landschap,” zegt Hilde hierover. ”Dat vraagt om grote zorgvuldigheid en dat kost tijd. We willen de landschapslinten aanleggen voor minimaal de komende vijftig jaar. Natuurlijk met een duurzaam en liefst permanent karakter.”