Zijn net echte mensen en dieren, of toch niet?

“Zeker de ‘Wild Man’ van Ron Mueck gaat mensen omverblazen,” meent Barbara Bos, hoofd tentoonstellingen van Voorlinden. “Die drie meter grote man komt binnen. Net als al langer vele bezoekers van Voorlinden het echtpaar onder een parasol in hun geheugen hebben opgeslagen. Wie eenmaal de super-realistische beelden van Ron Mueck heeft gezien, vergeet ze niet snel.” Hoewel de 66-jarige kunstenaar Ron Mueck geen specifiek doel heeft om ons te confronteren met vertwijfeling, onzekerheid of mededogen, zetten zijn sculpturen aan tot nadenken in een wereld waar alles lijkt te gaan over perfectie. Bos: “Het mooie van de kunstenaar is dat hij ons ogenschijnlijk echte mensen en dieren toont met echte emoties.”

Bushalte

“Ron Mueck doet er alles aan om de werkelijkheid zo perfect mogelijk te benaderen,” vervolgt Bos. “Soms gebruikt hij modellen om de verhoudingen goed te krijgen. Soms maakt hij foto’s van mensen die hij ergens onderweg ziet staan of zitten. Bijvoorbeeld bij een bushalte. Mueck is een observeerder. Als je met hem in gesprek bent, heb je ook het gevoel dat je centimeter voor centimeter wordt opgenomen. Het resultaat van zijn werk is, dat je mensen ziet en toch ook weer niet. Of ze zijn metershoog, of juist heel klein. Het blijft gissen waar ze naar kijken. Hun levensechte ogen dwalen ins Blaue hinein.”

Al maanden is Bos samen met Suzanne Swarts, directeur van het museum, druk met de voorbereidingen van de grootste overzichtstentoonstelling ooit van de Australische kunstenaar Ron Mueck. Een poppenmaker die onder meer werkte voor Jim Henson, poppenspeler en producent van The Muppet Show en Sesamstraat. In Voorlinden zijn 15 van de 48 beelden die Mueck tot nu toe maakte te zien. Van recent werk zoals de 3 matzwarte honden en de 100 witte schedels van 1 bij 1 meter, tot vroeg werk als ‘Wild Man’.

Die 3 meter hoge ‘Wild Man’ is een sculptuur van silicone en fiberglass van een naakte man met een verschrikte blik. Hij zit op een krukje dat hij stevig vasthoudt, getuige de witte knokkels van zijn handen. Zijn voeten heeft hij schrap gezet. Van top tot teen lijkt hij levensecht. Je ruikt nog net geen angstzweet en blijft er gefascineerd naar kijken, in afwachting van. Ieder moment kan hij opspringen en de museumzaal uitrennen. Voorlopig moet hij nog even blijven zitten.

Doorbraak

Door een samenloop van omstandigheden krijgt Mueck 26 jaar geleden de kans om een van zijn beelden – ‘Dead dad’, een griezelig echt sculptuur van zijn overleden vader – te tonen bij de vermaarde Britse galeriehouder Saatchi. Mede dankzij zijn wereldberoemde schoonmoeder, de kunstenares Paula Rego, wordt de wind onder zijn vleugels geblazen. Het indrukwekkende ‘Dead dad’ is niet te zien in de overzichtstentoonstelling, maar zorgde er wel voor dat op veertigjarige leeftijd de in Melbourne opgegroeide Ron Mueck doorbreekt als kunstenaar. Het maken van poppen heeft hij overigens niet van een vreemde. Ook zijn Duitse moeder doet het goed als poppenmaakster. Ze is zelfs zo succesvol, dat zijn Duitse vader haar voorbeeld volgt. Tegenwoordig is het werk van Mueck wereldwijd in musea te bewonderen.

Sinds zijn verhuizing naar the Isle of Wight, een eiland voor de zuidkust van Engeland, werkt Mueck gestaag verder aan zijn vooralsnog compacte oeuvre. Ondanks dat de kunstenaar gebruik maakt van moderne technieken, waaronder 3D-software om alles exact op schaal te maken, is het een uiterst arbeidsintensief proces. Bos: “Ron Mueck is een perfectionist, maar ook een twijfelaar. Hij begint doorgaans met schetsen, soms boetseert hij eerst een schaalmodel alvorens hij het vergroot of juist verkleint. Ook te bewonderen tijdens de expositie is het levensechte baby’tje. Het past zo op een gemiddelde onderarm. Aanraken van de kwetsbare beelden is daarentegen ten strengste verboden. Hoe verleidelijk dat misschien ook lijkt.”

Stilte

Barbara Bos en Suzanne Swarts bezochten de kunstenaar in zijn atelier. “Op the Isle of Wight heeft hij een sobere plek, waar je niet zomaar bent. We moesten een flinke reis afleggen,” vertelt Bos lachend. “Het was bijzonder om te zien dat de kunstenaar daar vrijwel alleen werkt. In stilte. Jaren kan hij bezig zijn met het perfectioneren van een beeld. Met de drie zwarte honden is hij bijvoorbeeld ruim tien jaar bezig geweest.” Naast het verfijnen van het materiaalgebruik, is Mueck voortdurend bezig met de houding van zijn personages en de lichaamstaal die vaak zoveel vertelt.

Hoe verbeeld je angst voor de dood, twijfels over het leven, verdriet en onzekerheid? Bos: “Ik denk dat we nog veel van Mueck kunnen leren. Hij confronteert ons met de kracht van onze lichaamstaal. Zo zijn wij: mensen met al onze tekortkomingen en imperfecties, lijkt hij te willen zeggen. Het is iets,” stelt het hoofd tentoonstellingen, “waar we misschien vandaag de dag nauwelijks nog kijk op hebben, terwijl die lichaamstaal zo veelzeggend kan zijn. Een van Muecks vroegere werken, de uit de kluiten gewassen pubermeid, is wat dat betreft zo herkenbaar. De onzekere en ietwat klungelige houding spreekt boekdelen.”

Tegenwoordig razen we voorbij aan hoe iemand erbij zit of staat. We kijken op onze mobiel en zien voor het merendeel perfecte plaatjes. Het mooie vindt Bos dat de bezoeker zelf kan invullen of verzinnen wat het verhaal is van de getoonde mens- en dierfiguren. “Wat vertellen die beelden ons? Ik denk dat de tentoonstelling zich daarom bij uitstek leent om met kinderen te bezoeken. Mijn tweeling van tweeënhalf vond het geweldig. Leerlingen van een Wassenaarse basisschool die als eerste de tentoonstelling mochten bezoeken, vonden het indrukwekkend en ook een beetje beangstigend.”

Vanaf 29 juni tot 17 november 2024 is de tentoonstelling van Ron Mueck in Voorlinden te bezoeken. Op de kaarten rust een toeslag van € 2,50. Het reserveren van een ticket met een starttijd is verplicht.