Gouda: Charmante stad in het Groene Hart
Tekst: Luna van Opstal | Beeld: VVV Gouda
Wie warmte zoekt in de wintermaanden, moet beslist eens naar Gouda gaan. Niet alleen op de jaarlijkse kaarsjesavond maar ook op andere dagen in dit koude en donkere seizoen straalt de stad warmte en gezelligheid uit. Dankzij het gematigd zeeklimaat is het er vaak ook nog eens net een paar graadjes warmer dan in het veel guurdere noorden en oosten van het land.
Ligging en klimaat
Gouda is met 75.000 inwoners een middelgrote stad die centraal gelegen is tussen Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Samen met Alphen aan den Rijn en Woerden vormt Gouda het Groene Hart.
Van de drie steden heeft de net 750 jaar oude stad als enige nog een historisch fraai centrum waar het dus goed toeven is. Nu nog wel in ieder geval. Maar door allerlei oorzaken kampt Gouda regelmatig met flinke wateroverlast.
De verwachtingen zijn zelfs dat, als er niets gebeurt, de stad tegen het jaar 2200 volledig onder water verdwenen is. Vandaar dat de gemeente een groot punt maakt van klimaatadaptatie.
Wat is er precies aan de hand? Gouda varieert in hoogte van boven zeeniveau langs de Gouwe, tot diep onder zeeniveau in de Zuidplaspolder. Door de lage ligging aan rivieren, de slappe bodem en de dichte bebouwing is de stad kwetsbaar voor klimaatverandering. Met name in de herfst en winter moet er met extreme regenval veel water worden afgevoerd. Wanneer de grond al helemaal verzadigd is en de riolering dit niet aan kan, ontstaan grote plassen, lopen tunnels onder water en kan het water zelfs de laaggelegen woningen instromen.
Ingenieus watersysteem
In het voorjaar of de zomer kan het weer lang droog zijn en zakt het grondwaterpeil. Dat zorgt ervoor dat veendijken te droog worden, wegen kunnen verzakken of houten funderingen van gebouwen droog kunnen komen te staan. Door hittegolven kan hittestress ontstaan in woonwijken waar veel gebouwen en stenen zijn en te weinig groen.
Te veel water of te weinig. In allebei de gevallen leidt het tot overlast en schade aan wegen en gebouwen. Daarom zijn er oplossingen bedacht: zo wordt er op veel plaatsen regenwater opgevangen, komt er veel meer groen in de stad en krijgt ‘het klimaat’ aandacht op scholen. Kimaatadaptief bouwen leidt tot minder wateroverlast, minder hittestress, minder nadelen door droogte en meer biodiversiteit.
Haaks hierop staan de deels al uitgevoerde plannen om ten westen van de stad, in de laagste polder van Nederland, ruim 5 meter onder zeeniveau zo’n 4500 woningen te bouwen. Hier is echter een ingenieus watersysteem voor bedacht, zodat de kans op overstromingen bijna nihil is. Van de nood is letterlijk en deugd gemaakt. Het water wordt niet weggehouden uit, maar krijgt juist volop ruimte in de wijk Westergouwe. Keermuren beschermen de woningen tegen extremen zoals een dijkdoorbraak. En omdat het vloerpeil van de huizen minimaal een meter hoger ligt dan de straten, hoeven de bewoners ook niet bang te zijn voor natte voeten. Naar verwachting is de wijk in 2034 helemaal klaar.
Duurzame stad
Begin dit jaar werd Gouda door de New York Times uitgeroepen tot een van de 52 duurzaamste steden ter wereld om vakantie te vieren, als klimaatvriendelijk alternatief voor massatoerisme. The New York Times is te spreken over hoe Nederland toeristen aanmoedigt verder te kijken dan alleen Amsterdam. Gouda is daarvan ‘een charmant voorbeeld’. De krant spreekt van een kleine, historische stad, bekend om de Goudse kaas. De stad leent zich volgens de krant ideaal voor een autovrij bezoek. Dit dankzij de laadpalen voor elektrische fietsen en de goed gemarkeerde fietsroutes. Daarbij is Gouda al sinds 2011 Fairtrade gemeente en heeft sinds 2018 een fairtrade winkelstraat, de eerste van Nederland.
In de straten van het Groenendaalkwartier, dat bestaat uit Lange en Korte Groenendaal, Naaierstraat en Achter de Vismarkt, zitten maar liefst 11 fairtradewinkels die herkenbaar zijn aan een speciale Fairtrade gemeente Gouda sticker. Ook elders in het centrum zijn er groene en duurzame adresjes te vinden. Krant van de Aarde zette de leukste op een rijtje.