Samen met de Duitse cultuurfilosoof Peter Sloterdijk, is Latour momenteel de meest gezaghebbende filosoof in Europa. Behalve dit boekje trekt ook zijn andere boek ‘Oog in oog met Gaia’ (uitgeverij Octavopublicaties)  – acht lezingen over het Nieuwe Klimaatregime – de aandacht. De inhoud van deze boeken mogen niet onbesproken blijven in een Krant van de Aarde, temeer omdat Latour het begrip Gaia (Aarde) in zijn bovengenoemde boeken centraal stelt. De omschrijving van de definitie van dit begrip is gebaseerd op zijn analyses, die met name gaan over de vraag: waarom reageert de mensheid, op zijn zachtst gezegd, zo terughoudend op de zich ontwikkelende milieucatastrofe. De ecologische mutatie – hij noemt het al geen crisis meer – betitelt Latour als het Nieuwe Klimaatregime. De oude natuur wijkt voor een wezen in beweging, waarin menselijke activiteit en natuurlijke wereld talloze onverwachte verbindingen aangaan: Gaia

Nieuw politiek landschap

Dit beknopte essay, is niet anders bedoeld dan een impressie te zijn, om de nieuwsgierigheid van de lezer van deze krant te wekken, om kennis te nemen van het gedachtengoed van Latour. Hij schrijft ‘dat het er op lijkt dat een groot deel van de elites het ideaal van een gedeelde wereld heeft opgegeven. Om weerstand te bieden aan deze situatie moeten we een gemeenschappelijke oriëntatie vinden. Daarvoor is een kaart nodig met de posities van het nieuwe politieke landschap’ en hij houdt vervolgens een pleidooi voor het Europa waarin hij zou willen landen.

Aardbewoners

Latour legt in deze ongemeen rijke en verrassende boeken de basis voor een hoogst noodzakelijke politisering van de ecologie – voor onze terugkeer op Aarde. Hij neemt daarbij de controversiële Gaia-hypothese van James Lovelock als uitgangspunt.  We weten allemaal dat er sprake is van een gigantische milieucatastrofe, met die constatering schaart hij zich in de rij van veel wetenschappers en anderen, maar wat zijn analyses zo bijzonder maakt is dat hij antwoorden tracht te vinden op de vraag waarom aan de oplossing niets of relatief nauwelijks iets werd en wordt gedaan door de mensheid, terwijl aan de signalering van de problematiek (denk aan de Club van Rome) sinds 1970 zo ontzettend veel aandacht is gegeven.

Bruno Latour

Geen reserveplaneet

Het is fascinerend om zijn betoog te volgen om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat een begin van een antwoord op bovengestelde vraag te vinden is door het onderscheid te maken tussen Aardbewoners en Mensen (essentieel is dat hij in dit verband Mensen schrijft met een hoofdletter). In het kort gezegd: Aardbewoners willen landen, Mensen niet. Aardbewoners willen deel zijn van het Nieuwe Klimaatregime, Mensen niet. Aardbewoners weten dat zij wonen op één aardbol, Mensen denken dat ze er meerdere tot hun beschikking hebben. Hij beschrijft hoe de mensheid is toegetreden tot het antropoceen. Leven in de tijd van het antropoceen betekent de politieke opdracht aan te gaan tot welk collectief je wilt behoren, waar wil je landen?  Wetend dat er geen reserveplaneet is.

Van ecodorp naar Gaia Collectief

De woon- werkgemeenschap Ecolonie, die al sinds 1989 bestaat, heeft deze opdracht die Latour geeft goed begrepen. In de geest van zijn opvattingen hebben zij de afgelopen dertig jaar steeds gehandeld. Daarom hebben zij ook bestaansrecht verworven, in tegenstelling tot de talrijke zogenaamde ecodorp-initiatieven, die vaak een vroege dood zijn gestorven, of alleen maar – hoe belangrijk ook – beperkt blijven tot een verzameling duurzaam gebouwde woningen. Op het eind van zijn boekje ‘Waar kunnen we landen?’ stelt Latour de vraag: ‘Als u zich aangesproken voelt, kunt u zich misschien op uw beurt voorstellen, zodat we een beetje weten waar u zou willen landen en met wie u bereid bent samen te leven.’

                                                   Henkjan de Blaauw

Denktank van Ecolonie

Ecolonie heeft daarop Latour een uitgebreide brief geschreven waarin zij haar plannen voor de toekomst uiteen zet. Deze plannen schetsen een beeld van het ontwikkelen van een netwerk van Gaia Collectieven op het Europese platteland, vergelijkbaar met de kloosters in de Middeleeuwen of de kibboets in de woestijnen van Israël. De realisering van deze collectieven willen zij stap voor stap vormgeven in het kader van de Green Deal van de EU. Het plan sluit aan bij de uitgangspunten zoals de EU die reeds heeft geformuleerd. Ecolonie stelt momenteel een zogenaamde denktank samen om een en ander concreet te maken.

Daarnaast hebben zij in mei een Kennis- en Inspiratieweek gepland voor iedereen die wil behoren tot die nieuwe avant-garde die het Gaia Collectief in de praktijk tot ontwikkeling wil brengen. Op de website van Ecolonie – ecolonie.eu/nl/krant – is de link te vinden die verwijst naar de uitgebreide brief aan Latour en die informatie geeft over de genoemde Kennis- en Inspiratieweek.