Recycling en fairtrade. Tekst: Lynsey Dubbeld | Beeld: OTH, Qurc.amsterdam, Veja, Saye

Duurzame schoenen

Het Spaanse sneakermerk Veja is al jarenlang een toonbeeld van duurzaamheid. Oprichters Sébastien Kopp en Francois-Ghislain Morillion startten het label in 2005 met de missie om milieu- en mensvriendelijk geproduceerde must-haves op de markt te brengen. De collecties worden eerlijk gemaakt in Brazilië, waar ook het gros van de duurzame grondstoffen vandaan komt, zoals biologisch katoen en natuurlijk rubber. Naast sneakers van chroomvrij leer zijn er ook collecties (met materialen zoals biokatoen, gerecycled polyester en namaakleer) die geschikt zijn voor vegans. Veja is sinds 2018 een Certified B Corporation. Dat betekent dat alle bedrijfsactiviteiten rekening houden met de potentiële impact op medewerkers, leveranciers, klanten, gemeenschappen en het milieu. Zo onderneemt Veja actie om ecologische landbouw te promoten, de verdere ontbossing van het Amazonegebied te voorkomen en sociale projecten in Brazilië en Frankrijk te ondersteunen. Minstens zo opmerkelijk als de duurzame aanpak (o.a. door recycling en fairtrade) is de design filosofie van Veja, die zich laat samenvatten met termen zoals minimalistisch, tijdloos en fris. Het merk heeft daarmee onmiskenbaar een eigen signatuur, en alle items zijn duidelijk herkenbaar aan het opvallende V-logo aan de zijkant. De V-10, een ontwerp dat extra bekendheid krijgt als Meghan Markle de schoen draagt tijdens een bezoek aan Australië, is inmiddels het bestverkochte model van Veja.

Trendwatchers en influencers spreken al van een iconische schoen. Extra bijzonder is dat Veja – in tegenstelling tot de meeste modemerken – nauwelijks reclame maakt. De populariteit is vooral te danken aan het enthousiasme van celebs die de duurzame schoenen dragen, en de samenwerking met toonaangevende modellen en ontwerpers zoals Lily Cole en Rick Owens.

De Vegan trend

Het verhaal achter Veja mag dan uitzonderlijk klinken, er zijn steeds meer schoenenmerken die uitgesproken duurzame ambities laten zien. Bijvoorbeeld door verantwoorde grondstoffen te gebruiken en goede doelen te steunen. Vegan materialen, recycling en fairtrade bepalen steeds meer de trends in duurzame schoenenmode. De vegan trend is bepaald niet aan de schoenenwereld voorbij gegaan. Namaakleer, dat vaak is gemaakt van plastics zoals polyurethaan (PU) en polyvinylchloride (PVC), heeft er steeds meer concurrentie bij. Zo is ananasblad inmiddels een veelgebruikt leeralternatief. De van oorsprong Spaanse onderneming Pinatex timmert er flink mee aan de weg. Het materiaal wordt gemaakt van restafval van de ananasteelt op de Filippijnen, en de productie van de stoffen voor tassen en schoenen ondersteunt de ontwikkeling van de lokale bevolking. Naast bananenbladen zijn ook andere plantaardige materialen in trek bij schoenenmerken. Het jonge label Qurc.amsterdam maakt leerachtige schoenen van onder andere kurk. De minimalistische en tijdloze collecties, die allemaal duurzaam en veganistisch
zijn, worden ontworpen in Amsterdam en handgemaakt in Portugal.

Ook opmerkelijk is het gebruik van fruit voor (sport)schoenen. De Spaanse scale-up Saye combineert grondstoffen zoals mais en bamboe én mango in vegan sneakers – en trouwens ook in sokken, tassen en t-shirts. Bij het Belgische merk Komrads vind je sneakers van plantaardig leer van restafval van appels. In de ontwerpen is trouwens ook rubber van gerecyclede vrachtwagenbanden verwerkt. Het Amsterdamse luxelabel Mercer heeft recent samen met de Italiaanse biomaterialenproducent Vegea een sneaker ontwikkeld van druivenleer. De lichtgewicht zolen van het W3RD-model zijn gemaakt van algen en het mesh is afkomstig van gerecyclede petflessen. Eerder al lanceerde Mercer een collectie sneakers van vegan suede, gebaseerd op synthetische materialen die normaal gesproken voor interieurs van luxe auto’s worden gebruikt. Ook de stoffen van Pinatex hebben een plek gekregen in de dames- en heren-collecties van Mercer, die eerlijk worden gemaakt in kleinschalige ateliers in Portugal en Italië.

Recycling en fairtrade

Bij duurzame schoenmode gaat het in toenemende mate niet alleen om natuurlijke en plantaardige materialen. Ook recycling en fairtrade staan tegenwoordig in de schijnwerpers. Een koploper in goededoelenschoenen is het Amerikaans-Balinese merk Indosole, dat afgedankte autobanden uit Indonesië een tweede leven geeft als slippers. Op Bali verwerken ambachtslieden het rubber samen met verantwoord textiel van onder andere bananenbladeren en canvas tot duurzame sandalen voor dames, heren en kinderen. Als B-Corp steunt Indosole tegelijkertijd de sociaaleconomische ontwikkeling van ambachtslieden in Indonesië. Ook het jonge Franse merk Off The Hook (beterbekend als OTH) hergebruikt oude autobanden. Eén exemplaar is voldoende voor drie paar trainers. OTH verwerkt daarnaast restmaterialen uit de Italiaanse leerindustrie. In combinatie met de productie in Portugal mogen de collecties zich dan honderd procent Made in Europe noemen.

Duurzaam doneren

Merken zoals Toms Shoes zijn al jarenlang koploper in de steun aan goede doelen. De Amerikaanse onderneming doneert voor elk paar schoenen dat jij koopt een paar aan een kind in een ontwikkelingsland. Inmiddels zijn er al meer dan 93 miljoen schoenen weggegeven. Daarnaast geeft Toms financiële steun aan meer dan tweehonderd goede doelen. De “one for one”-filosofie van Toms heeft inmiddels een enorme opmars doorgemaakt. Allerlei duurzame ondernemers hanteren een vergelijkbare werkwijze, bijvoorbeeld door structureel geld te doneren aan goede doelen. Een Nederlands initiatief is afkomstig van Up Shoewear, dat comfortabele en duurzame schoenen maakt van hoogwaardige Australische wol. Voor elk verkocht paar schoenen wordt vier euro gedoneerd aan Stichting Up Social Club, dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ondersteunt om zich te ontwikkelen. Het Spaanse sneakermerk Flamingo’s Life doneert maandelijks een deel van de omzet aan een goed doel dat zich inzet voor behoud van onze planeet en werkt samen met Waste Free Oceans aan schoon water. De duurzame schoenen zijn – geheel in lijn met de missie – gemaakt van diervriendelijke, biologisch afbreekbare en hergebruikte materialen, zoals biokatoen, gerecycled plastic, hennep en bamboe. Ook Saye steunt goede doelen: voor elk verkocht paar schoenen worden twee nieuwe bomen aangeplant in gebieden in India en Zambia die worden bedreigd door ontbossing. De aanpak levert een bijdrage aan het herstel van de natuur. Daarnaast werkt Saye samen met lokale organisaties die duurzaam ondernemerschap ondersteunen en verder brengen. De aanpakken van Toms, Flamingo’s Life en Saye laten duidelijk zien wat duurzaamheid tegenwoordig allemaal betekent als het gaat om onze schoenen: een materiaal dat goed is voor mensen, dieren en het milieu én een manier van ondernemen die de wereld een beetje beter maakt. Stap voor stap.